POZITIF PSIKOLOJI -- ÇOKLU ZEKA UYGULAMALARI

Fevzi BOZKURT

Psikoloji

Kitap alti bölümden olusmakta,

*Giris Bölümünde: Çoklu zekanin iliskilerini, faydalarini ve çoklu zekaya geçis yöntemlerini anlatmaktadir.

*Birinci Bölümde: Sosyal kognitif nörobilime girisi ve davranislarin nörobilim ile iliskisi anlatilmaktadir.

*Ikinci Bölümde: Çoklu zekâ kuramindan, zekâ türlerinden, zekâya bakis açilarindan zekâyi gelistirmek için yapilmasi gerekenlerden bahsedilmistir.

*Üçüncü Bölümde: Pozitif psikoloji uygulamalarinin duygusal zekâ üzerindeki etkiler anlatilmistir.

*Dördüncü Bölümde: Pozitif psikolojinin uygulama adimlari anlatilmistir.

*Besinci Bölümde: Pozitif psikolojinin nerelerde uygulanacagi, nasil uygulanacagi ve zekâ gelistirme egzersizleri anlatilmistir.

Giris Bölümü

Mutluluk bilimi ile ilgili degisik bilim adamlarinin görüslerine yer verilmis ve çalismalari anlatilmistir.

Pozitif psikoloji mutlulugun kendiliginden gelmeyecegi mutsuzlugun kendiliginden gelecegini söyler. Mutluluk için önceden yatirim yapilmasi fedakârlikta bulunulmasini gerektirir.

1 )Antonio Damasio: Deskartes’in Yanilgisi isimli bir kitap yazarak duygularin bilimde ayri bir kategoride oldugunu ispatladi.

Antonio Damasio Elliot isimli hastasinin üzerinde yaptigi kazanç risk içerikli bir deney yapmistir. Elliot’un kazanma istegi ile riski göze almadan hareket ettigini görmüs. Deney bitiminde Damasio Elliot ve onun gibi duygularini kontrol altina alamayan insanlarin hayatlarinda basarisiz olacaklarini mutlulugu elde edemeyeceklerini göstermistir.

2) Paul Ekman: Duygularin kazanim süreci ile ilgili konulara deginmistir.Paul Ekman "Tabula Rasa"nin (Insan dogustan bos bir levha gibidir.) felsefesine karsi çikmistir.Ekman duygularin dogustan geldigini söylemis , dünyanin degisik yerlerinde " gülme" konusunda çalisma yapmistir.Çalisma sonucunda Ekman Dünya'nin her yerinde insanlarin gülerken ayni yüz ifadesini sergiledigini tespit etmistir.Yaptigi tespit üzerine Ekman:"gülme" olayini milletlerin farkli dillerde farkli sözcüklerle anlatmasina ragmen ayni yüz ifadelerini sergilemelirini tabula rasa düsüncesinin yanlis oldugunu belirtmistir.Insanlarin duygularinin dogustan geldigini söylemis ve döneminde ses getiren söylemlerde bulunmustur.

Birinci Bölüm

Beyinsel bir güç ile insanlarin kendilerine dis dünyadan gelen sikintilari asabilecekleri nörobilim uzmanlari tarafindan söylenmektedir.Gündelik hayatta insanlarin birbirlerini anlamadiklarini empati kurmadan karsisindakinin yerine karar verilmesi iyi niyet ile olsa da karsidaki bireye zarar vermektedir.Insan haklarinin gelismedigi ülkelerde toplumun sosyal düsüncesindeki en belirgin özellik kisilerin ve toplumun baskalari tarafindan ölçüme tabi tutulmasi ve yargilanmasidir.

Sosyal kognitif nörobilim, kognitif bilimleri, sosyal bilimleri ve nörobilim ile ortak alanda çalismalarini sürdürür.Bu nedenle sosyal psikoloji, ayna nöron gibi kavramlarin olusumunda etkili olmustur.Ayna nöronlar sistemi karsisindaki bireyin hareketlerinin sadece izleyen diger bireyin nöronlarindaki ateslemeyi ifade eder.Ayna nöronlar insan beyninde 0-12 aylik süre içerisinde gelisir.

Ayna nöronlar islevlerinin altinda nörobiyolojik mekanizmalar vardir:

*Zihin teorisi

*Dil

*Otizmle iliski

*Empati kurma

*Karsidakinin niyetini belirleme

Ikinci Bölüm

Gardner çoklu zekâ kuramini dengeli beslenmeye benzetmistir. Dengeli beslenmede vücuttun tek yönlü beslenmesinde belirli hastaliklarin ortaya çikabilecegi gibi zihnin tek yönlü beslenmesinde de daha vahim sonuçlar ortaya çikacaktir. Geleneksel egitimde çoklu zeka kurami ihmal edilmis ve zekanin sadece sayisal ve sözel bölümüne deginmistir. Gardner’a göre kisilerin beyinlerini daha verimli kullanmalari için çoklu kuramina göre basarili olduklari alanda egitim verilmelidir. Gardner zekayi sekiz açidan ele alir:

· Bedensel zeka türü: Bu zeka türünde basarili insanlar dans etmeyi, spor yapmayi severler.Genelde sporcular bu zeka türünde basarilidirlar. Sözsel/dilsel zeka türü:Soyut ve simgesel düsünebilirler. Genelde edebi metinler yazarlar. hitabet sanatlari güçlüdür. Tartisma konularinda basarili olurlar.· Görsel/uzamsal zeka türü: Zihinlerinde resim yapabilen ,renkleri iyi kullanabilen, harita çiziminde basarili kisilerdir. · Müziksel zeka türü: Ritmik kavramlari taniyabilen müzik aletleri çalmaktan hoslanan kisilerdir. · Matematiksel/ mantiksal zeka türü: Objektif gözlem yapabilen, eldeki verilerden sonuççikarabilen, karisik sekillerden resim yapabilen kisilerdir

· Kisiler arasi zeka türü: Empati yapabilen ikili iliskilerde basarili olan kisiler.

· Içsel zeka türü: Diger zeka türlerini kapsar. Kendini iyi ifade edebilen kisilerdir.

· Doga zeka türü:Dogaya ilgisi fazla olan inanlardir.Floraya karsi hassastirlar.

Üçüncü Bölüm

Yetiskinlerde duygusal zekaya giden yollar kisinin kendini tanimasi ile baslar.Baskalarini taniyabilen ve empati yapabilen , hayir diyebilen, motivasyon ve gelecegi planlayabilen, sorun çözebilen, sabirli olan, yardimsever olan , uzlasmaci hosgörülü olabilen kisiler duygusal zekaya sahiptirler.

Duygusal zekanin bes temel ilkesi vardir. Bunlar: · Özbilinç: Kisinin kendini tanimasi duygularinin farkinda olabilmesidir. · Duygulari Yönetebilme: Duygularini yönetebilen insanlar hayatin kötü sürprizlerini kolayca asabilirler. · Kisisel Motivasyon:Duygulari yaratici olabilecek ve hedeflere ulasabilecek sekilde kontrol altina alan insanlardir. · Empati: Kisinin kendisini baskalarinin yerine koyabilmesi.Karsidaki insan gibi üzülüp onun gibi sevinebilmesidir.. · Sosyal Beceriler: Çevrenizdeki insanlarin duygularini etkileme sanatidir

Evlilikte eslerin üzerinde anlasamadiklari konularda yardimci olur.Esler arasinda sinirlari bireysel özgürlükleri,is bölümünü, kim hangi konuda ne kadar söz sahibi olacak gibi konularin düzenli bir sekilde sürdürülmesinde yardimci olur.

Duygusal zeka sadece evlilikte degil her türlü iliskide önemlidir.Anne- çocuk, gelin-kayinvalide ,patron-isçi gibi kisiler arasinda da önemlidir.

Is yasaminda duygusal zeka islerin güleryüz ortami içinde gerekli ciddiyetin temin edilmesi ile ortaya çikar.Is yasaminda kisilerin nasil motive edilecegi duygusal zeka ile anlasilir.Sirketlerde duygusal zeka son yillarda en çok dikkat çeken, arastirilan konu oldu..Sonuç olarak diyebiliriz ki duygusal zeka is dünyasinin en önemli yerindedir. Fakat duygusal zeka egitimimi almamis insanlari çogunlukta oldugu is yerinde yöneticinin çabasiyla duygusal performans arttirilmaz.

Dördüncü Bölüm

On adimda duygusal zeka: Kendini tanima, baskalarini tanima,iletisim becerileri ,uzlasmacilik, sebatkarlik, iliski yönetimi ,sorun çözme becerileri,motivasyon ve planlama,saglikli karar verme, öfke saldirganlik ve siddet gibi konularin incelenmesidir.

Besinci Bölüm

Çoklu zeka uygulamalarina deginilmistir Bosluk doldurma seklinde okuyucu teste tabi tutulmustur.

POZITIF PSIKOLOJI

ÇOKLU ZEKA UYGULAMALARI

NEVZAT TARHAN

ORHAN GÜMÜSEL

AYNUR SAYIM

TIMAS YAYINLARI

2012