OSMANLI'NIN BÜYÜME SIRLARI

Fevzi BOZKURT

Psikoloji

Osmanli beyliginin 600 yil içinde nasil imparatorluk haline geldigini davasinin neler oldugunu sorunsuz bir sekilde devlet yönetmenin nasil oldugunu bizlere göstermektedir. Baslangiç olarak Osmanli kuran i kerim den ayrilmamis ona simsiki baglanmistir davasi ilahi kelimetullahi cihana yaymakti. Ertugrul gazinin rüyasinda da koca bir çinar agaci büyük bir devletin imparatorlugun kurulacagina isretti. Osmanlinin temeli ailedir. Aile yapisi saglam olmayan bir toplum düsünülemez. Osmanli insana da önem vermistir idareciler altindakilere hiçbir sekilde sikinti yaratmamis dil din irk ayrimi yapmamistir her dindeki insanlara hosgörülü davranmistir. FATIH SULTAN Mehmet han in kadilara kesin talimati vardir kesinlikle ahiret sorusu sormayin (rabbin kim, peygamberin kim, kitabin ne?) bu sorulari soracak bir kisi var oda ALLAH tir. Osmanli da kesinlikle dinde zorlama yoktur. Osmanli ticarette de dini hükümlere göre hareket etmis. Sabah bir manavdan iki meyve satin alamazsin birinciyi aldiktan sonra ikinciyi esnaf satmaz komsuma git belki siftah etmemistir der komsusuna giden müsteri oradan bir meyve alir ikinciyi almak ister o esnafta komsuma git belki siftah açmamistir der. Osmanli tebaasi kin tutmaz tebessüm ederdi. Sinirlenseler bile öfkelenseler bile din çizgisinden çikmazlardi la havle velâ kuvvete illa billah der sabir ederlerdi. Bir bitkiye hayvana zarar vermekten kesinlikle sakinirlardi. Bir bitki veya hayvana zarar verdiler mi bilirler ki zarardan dolayi Allah’a zarar verdikleri mahlûkat Allah’a zikir edemeyecektir onun vebalinden kaçarlar. Osmanlinin çok muazzam bir egitim anlayisi vardir. Padisah olacak adaylara Enderun mektebinde peygamberler ve ashabi kiram ile ilgili bilgiler veriler. Hayatlarina iliskin olaylar anlatirlar. Hz. Âdem (As.) peygamber efendimiz (s.a.v.) e kadar gelen peygamberlerin yasayislari anlatilir. Osmanli devletinde tekke ve zaviyeler çok önemli bir yere sahipti. Tekke ve zaviyeler dini egitim veren, halkin birbirine bagini arttiran, edebiyat ve fen alaninda arastirmalar yapilan, dogru insan yetistiren, bölgenin güvenligini saglayan, yolculari yedirip içiren, istihbarat toplayan yerlerdir. Bu yerlerde özgün ve özgür fikirlerde üretilirdi. Osmanlida egitim sistemi belirli bir disiplin içinde insana duyulan saygi ve tüm inançlara saygi vardi. Devletin önemli yerlerine genelde Enderun mektebinde yetisen devsirmeler getirilirdi. Enderun mektebi simdiki üniversiteler seviyesinde hatta daha kaliteli egitim verirdi. Sehzade egitimlerinin ilham kaynagi kurani kerim, hadisi serifler, siyer-i nebi ve tarih olmustur. Genelde kurani kerim ahlaki ve adaleti ile egitim verilmistir. Peygamber efendimiz(s.a.v) dogdugu zamanda bulundu kabile ve diger kabilelerde yasam sartlari insana deger vermeyen kadinlara hiç deger vermeyen bir sistemdi. Efendimiz (sav) bu toplumu insana saygi duyan, ahlakli, ince ruhlu olmayi ögretti. Osmanli sehzadeleri de bu yürek inkilabini örnek alarak egitilirlerdi. Sehzadeler için en önemli egitim örnegi ölüm olmustur. Peygamber efendimizin ölümü örnek gösterilerek ölümün oldugunu kâinatin efendisinin de ölümü tattigi hatirlatilarak egitilmislerdir. Osmanli padisahlari savastan sonra antlasma yapmayi Hudeybiye barisindan esinlenmislerdir. Osmanli padisahlari dostluk örnegini Hz. Ebubekir’den, adaletli olmayi Hz. Ömer’den, kahramanca ve fedakârca davranmayi Hz. Ali’den, halim ve selim olmayi Hz. Osman’dan örnek almislardir. Osmanli padisahlari tam anlamiyla Islam ahlakiyla yetistirilmeye çalisilmistir. Padisahlara en önemli ders kaynagi Kerbelâ vakasi olmustur. Padisahlarin siyaseti günümüz siyasetine benzememektedir. Selçuklu devletinde vezirler pek taninmaz fakat Osmanli imparatorlugunda taninirdi. Melik sah döneminde Selçuklu devletini yikmakla ilgili planlar kuran devletler Melik Sah’in arkasindaki veziri Nizamilmülk’ü bilmiyorlardi. Devlete düzen veren vezirdir. Gerçek ismi Ebu Ali el Hasan Et tüs tir. Nizamü’mülk e karsi çikan Hasan Sabah isimli bir zat vardir. Ilk yillarinda Nizamülmülk’ün emrinde çalismis akabinde ona isyan etmistir. Hasan Sabbah Alamut dagina insa ettigi yeri ile bölgeye terör saçmakta ve bilinen ilk terör yeri olmaktadir. Hasan sabah hashasi ile ünlüdür. Hashas sayesinde çogu kisinin akli ile oynayip kendine itaat ettirmistir. Osmanlinin adalet anlayisinda yargi bagimsizligi ilkesi tam anlamiyla kullanilmaktaydi ki padisahi bile mahkemelere çagirabilir sorgulayabilirlerdi. Bursa mahkemesine çagrilan padisahin ifade vermesi hakim tarafindan uygun görülmemis sebebi ise padisah in cemaat ile namaz kilmadigini kilana kadar da sahitligini kabul etmeyecegini söylemistir. Fatih sultan Mehmet han yanlis karar ile bir ermininin elini kestigin ermeninin kendisine dava açtigini davayi kazandigini ve yargicin padisahin elini kesecegini fakat ermeni vatandasin Fatih Sultan Mehmet han ile anlastigini bu durumda padisahin elinin kesilmeyecegine kanaat getirildigi bilinmektedir. Osmanli devletininim padisahlarinin tamami mükemmel bir padisah çok iyi bir insan adalet yolundan asla ayrilmayan dindar kisilerdir. Bunlarin içerisinden en fedakâri ise saltanattan kendi rizasi ile çekilebilen 2.Murat tir. 2.Murat’tan sonra gelen padisahlara bu olay örnek teskil etmistir. Osmanli devleti padisahi yildirim Beyazit çubuk ova sanda Timur a yenilerek esir düsmüstü, yildirim Beyazit in esir düsmesi ile Osmanli devleti fetret devrine girdi .fetret devrinde Osmanli dan ayrilip bagimsizligini ilan eden beylikler çikti. Bu fetret devrinde yasayan haci bayram veli Osmanli devletinin bu dönemde basari ile çikmasinda büyük bir katkisi vardir. Haci bayram veli hacca gittikten sonra Anadolu’ya yerlesti. Anadolu da yasanan fetret döneminden ötürü çok sikinti yasar ve bu sikintilarin giderilmesi için Islam davasinin devam etmesi için Osmanli nin tekrar saha kalkmasi için bayram iye tarikatini kurdu. Anadolu insanini bu tarikat aracililigi ile ruhlarini olgunlastirip irade sahibi yaparak irsat a yönlendirdi ve bu bayram iye tarikati öyle bir hiz ile yürüdü ki ünü 2.Murat’a kadar gitti 2.Murat ile görüstükten sonra serbest bir sekilde devam edip düsüncelerini yaymaya devam etti. Peygamberimiz Hz. Muhammet (s.a.v) den sonra kurulan tüm Islam devletlerinin liderlerinin amaçlarindan biride Istanbul u fetih etmekti çünkü Hz. Muhammet (s.a.v) “Istanbul u fetih eden asker ne Güzel asker fetih eden kumandan ne güzel kumandandir.” Demis.

Selahattin Eyyûb i de Istanbul u kusatmis fakat fetih edememis fetih etmek Sanli padisah fatih sultan Mehmet han a nasip olmus. Fatih sultan Mehmed han fetih ettikten sonra ferman yayimlamis fermanda o dönemin Avrupasi’na bin insanlik dersidir. Fermanda temel hak ve özgürlüklere deginilmis ve kimsenin diline dininin irkina karisilmayacagi beyan edilmistir ve Istanbul tebaasi bunu duyduktan sonra rahat bir nefes almistir. Istanbul öyle sanli bir sekilde fetih edilmistir ki Avrupa bile sasi kalmis. Sanli padisah fatih sultan Mehmet han kendi top icat etmistir. Bu top sahii topudur ve o güne kadar indirilmeyecek surlar indirilmis çökmeyen duvarlar çökmüstür. Istanbul u sadece karadan fetih etmek kolay degildi Deniz den kusatma altina alinmasi gerekiyordu. Fakat gemiler haliç e inmeliydi. Bunun nasil olacagini düsünen sanli padisah fatih sultan Mehmet han çözümsüzlükten iman kuvveti ile çözüm bulmustur buldugu çözüm sahii topu gibi dehasiydi. Haliç e gemileri karadan indirecekti. Zeytinyaginin yardimi ile sürtünmeyi azaltarak 72 parça gemiyi galata dan haliç e indirdi .fatih sultan Mehmet han in bu fetihte arkasindaki zat ak Semsettin hocadir. ak Semsettin ve fatih in hoca ögrenci iliskisinden çok baba ogul iliskisi vardi. Fatih sultan Mehmet han Istanbul u fetih ettikten sonra ak Semsettin hocayi övmüs. Fatih sultan Mehmet Istanbullun fethinden çok ak Semsettin gibi bir hocayla oldugu için sansli oldugunu söylemektedir. Fatih sultan Mehmet han Istanbul u fetih ettikten sonra Ayasofya yi camii ye çevirmistir. Fatih sultan Mehmet han hiçbir zaman sefere çikacagini ikinci bir kisiye söylememistir yine günlerden bir gün sefere çikma hazirligi yaparken sefere çikmadan vefat etmistir.

2.Beyazit sofi olarak ta adlandirilan bir padisahti. Ne zaman savastan dönse hareme yada herhangi bir mekana ugramadan küçük odasina çekilir saatlerce ibadet ederdi ve bu küçük odada yaptiklari diger kisiler tarafindan merak edilirdi.2.beyazit in esi gülbahar sultan da padisahin odasina çekilmesini kiskanirdi ve odada ne oldugunu merak ederdi .bir gün padisah sefere gittigi zaman gülbahar hatun odaya girer ve odada neler oldugunu kontrol eder odada bir tugla bulmus ve padisah seferden geldikten sonra tuglayi sorar. Padisah in cevabi çok manidardir. Kuran i kerim de geçen bir ayeti tuglanin üzerine yazmis tuglanin üzerindeki ayit Islam davasi için ayaklari hak yolunda tozlanan kimsenin ayaklarini Allah cehennem atesinden korur. Bundan dolayi padisah o tugla ile hesaba çekilmek istedigini söyler. Savasmayi pek fazla sevmeyen bir padisahti bu yüzden savas yanlisi olan oglu Selim’i uzak bir yer olan Trabzon a vali olarak göndermis. Burada valilik yapan Yavuz dogudaki Sii tehlikesini fark etmis babasini uyarmistir. Ancak babasi buna karsi çikmis bunun üzerine yavuz da Istanbul a gelerek zorda olsa tahta oturmustur. Yavuz Sultan Selim bir padisaha fazla iki padisaha az gören yapida bir zattir. tüm Osmanli padisahlarindan farkli olarak dogu ya seferler düzenlemistir. Yavuz Sultan Selim peygamber efendimiz (s.a.v) i rüyasinda görmüs efendimiz (s.a.v) hilafetin bayraginin yere düstügünü gidip almasi gerektigini söylemis ve yavuz sultan selim misir a sefer düzenlemistir. Yavuz misir seferine giderken bir an dahi atin üzerine binmemis padisah ata binmedigi için diger kisilerde ata binmemis ve padisaha neden ata binmedigini kendisinin ata binmedigi için diger kisilerinde ata binmedigini söylemis. Padisah peygamber efendimiz (s.a.v) önde yürüyerek giderken ben nasil atin üzerinde gideyim demis. Osmanli padisahlari mana aleminde peygamber efendimiz (s.a.v) ile görüsürmüs. Yavuz sultan selim misir i fetih eder ve halifelik Osmanli imparatorluguna geçer yavuz sultan selim Osmanli padisahi degil Islam halifesidir. Kutsal emanetler Istanbul a getirilir. Yavuz sultan selim kisa süreli padisahlik döneminde Osmanli devletinin topraklarini ikiye katlamistir .yavuz sultan selim sirtindaki çibandan dolayi vefat etmistir.

Kanuni Sultan Süleyman ile Osmanli imparatorlugunun dogal sinirlarina ulasmistir. Kanuni sultan Süleyman dedesi ve üstsoylari gibi hocalardan egitim alma imkani bulamamammis. annesi hafiza sultan ve babaannesi gülbahar hatun dan egitim almis. Kanun i sultan Süleyman tek çocuktur. Kanuni seferden dönerken atin üzengisi kirilmistir veziri bunu tamir edecek yeniçeri askerinin oldugunu söyler ve askeri tamir etmek için çagirir ve tamir edilir. Tamir edildikten sonra kanuni sultan Süleyman kaslarini çatmis ve yeniçeri askerine bir kese akçe uzatmis bu yaptigin isin karsiligidir ve akabinde demistir ki askerin baska islerle ugrasmasi askerin bozulmasina isarettir. Bu bir kese akçeyi al askerligi birak git kendine esnaflik yap demis. Kanuni sultan Süleyman Mescid i nebeviyeyim mihrabini yarim metre geri çektirmis mana olarak ta peygamber efendimiz (s.a.v) in basini koydugu yere biz basimizi koyamayiz ancak peygamber efendimiz(s.a.v) in ayagini koydugu yere basimiz layiktir demis. Kanun i sultan Süleyman çok adaletli bir padisah olup adaletin simgesi olan Hz. Ömer (r.a) yi örnek alir. Kanuni sultan Süleyman mimar Sinan iyi bir arastirmaci kendine güvenen cesaretliye tam bir takva ehlidir .yilar geçmesine ragmen mimar Sinan in üzerine mimar dünyaya gelmemistir. Mimar Sinan kendi ilmini inanci ile birlestirerek önemli eserler vermistir. Bu eserler o kadar müthistir ki bu günkü teknoloji o eserleri çözmekte yetersiz kalmaktadir. Mimar Sinan in eserleri ilk günkü gibi kendini korumaktadir nice depremler eserlerine hiçbir zarar verememistir. Eserlerin zeminine bir sistem kurmus ki depremin etkisi eserlerinde hiç hissedilmiyor.

Kanun i sultan Süleyman döneminde seyhülislamlik yapan Ebussuud efendi kanuni öldügünde vermis oldugu fetvalari mezarina gömüldügünü görünce padisah kendini kurtardi bizim halimiz ne olacak demis. Kanun i sultan Süleyman zigetvar seferinde iken vefat eder ölümü askerlere sefer bittikten sonra Sokullu Mehmet pasa tarafindan askerlere söylenir.

Birinci Ahmet on dört yasinda tahta gelen bir padisahtir. kanuni sultan Süleyman dan sonra kanunlarla ilgilenen ikinci padisahtir .kardes katlinin fetvasini degistirip en yasli ve olgun düsünen kardesin tahta gelmesini saglamistir.1. Ahmet zamaninda Istanbul da deprem de olmustur hatta küçük kiyamet ismi verilmis, padisah Edirne ye götürülmüstür.1.ahmet camii minaresini altindan kaplamayi düsünmektedir fakat sadece padisah bütçesinin buna yetmedigini görmüs talimat verdigi kiside altin degil de alti olarak anlamis ve Istanbul da alti minareli camii yapmistir.

4.Mehmet ava çok düskün bir padisahtir. Almanya-Avusturya imparatorlugu Macaristan vatandaslarina zülüm etmektedir. Macaristan vatandaslari Osmanli devletinden siginma talep eder ve Osmanli devleti kabul eder fakat Almanya buna ragmen saldirilarina devam eder Osmanli köylerine dahil saldirmis bu olay vatandaslari çok rahatsiz eder vatandasin biri Bayram iye tarikatindan hikmet zade efendinin kapisina gider ve olayi anlatir hikmet zade efendi padisah a haber yollar Cuma günü Davutpasa camilisine gelmesini ister padisah Cuma günü camii ye geldiginde hikmet zade efendi hutbede dinin elden gittigini devletin elden gittigini padisahin ise av ile ugrastigini söyler ve 4. Mehmet e gaflet uykusundan uyan der. Padisah in gözleri dolar ve hemen viyana ya sefer e çikar vezirlerin basiboslugu yüzünden sefer kazanilamaz.

OSMANLININ BÜYÜME SIRLARI

YAVUZ BAHADIROGLU

HAYAT YAYIN GRUBU

ISTANBUL 2012