Felsefe ve din gerçekten anlasilmasi ve anlatilmasi en
zor ikilemler kümesi, asagida koca koca kitaplardan elde edilmis ve çok kisa ve
sade bir biçimde açiklanmaya çalisilmis DIN FELSEFESI konusu islenmistir, hadi
kafa patlatmaca oynayalim….
Din Felsefesi
DIN: Genellikle
dogaüstü nitelikleri olan ve ahlaki ögeler tasiyan, farkli ritüeller içeren
inanç sistemlerine din denir.
DIN FELSEFESI: Yasama dogrudan etki eden din kavraminin dayandigi
temel öge inançtir. Felsefede din kavramini ele alip akla dayali sorusturmalar
yapan alana din felsefesi denir.
Din felsefesi dinler gibi ögüt vermeyi veya dogru
olani vaaz etmeyi amaçlamaz. Din felsefesinin temel amaci din olgusunun
dayandigi temel ilkeleri ve dinin temel kavramlarini sorgulamaktir. Bu açidan
din felsefesi teolojide bütünüyle farkli bir nitelik tasir. Belli bir dini ele
alip onun dogmalarini akilla temellendirmeye çalisan teolojiyle din felsefesi
tamamen farklidir. Çünkü din felsefisi genel anlamda din olgusunu nesnel bir
zeminde inceler ve verileri tamamen nesnel ele alir.
Din
felsefesinin Tanri, peygamber, vahiy, mucize, iman, ibadet, kutsal gibi farkli
farkli kavramlari vardir. Her din bütün bu kavramlari içermeyebilir. Ancak bu
kavramlar çogu din içerisinde mevcuttur.
Din
felsefesinin temel sorusu Tanri'yla ilgilidir. Tanri'nin varligi din konusunda sorulabilecek en
temel sorudur. Bu konuda üç tane temel görüs vardir.
Bunlar:
1- Tanri'nin var oldugunu düsünenler,
2- Tanriyi inkâr edenler,
3- Tanrinin bilinemez oldugunu düsünenlerdir.
1-
Tanri'yi
Kabul Eden Görüsler
Teizm:
Yunanca "theos" sözcügünden gelen teizme göre her seyin yaratici olan
Tanri, her seyi bilen ve her seye gücü yeten, evrenin hakimi olan mutlak
varliktir. Tanri mutlak güç sahibi oldugu için kainatta gerçeklesen her sey
onun istegiyle olur. Tanri insan ile ve doga ile son derece ilgilidir. Onun
istegi olmadan hiçbir sey olmaz. Çünkü o her seye müdahale eder.
Deizm:
Latince "deus" sözcügünden gelen deizm, aydinlanma döneminde ortaya
çikmis ve kâinati yaratan fakat hiçbir sekilde müdahalede bulunmayan bir Tanri
anlayisidir. Evrenin disinda olan Tanri doga üstü oldugu için doga olaylariyla
pek ilgili degildir. Bu yüzden dogada mucize falan gerçeklesmez. Sadece doga
kanunlari isler.
Panteizm: Yunanca "pan" ve "theos"
sözcüklerinin bir araya gelmesiyle olusan panteizme göre hem Tanri her yerdedir
hem de her sey Tanri'dir. Tanri kesinlikle sonsuzdur ve evrenin içine
yayilmistir. Evrenden baska gerçeklik yoktur ve bu gerçeklik ayni zamanda
Tanri'dir.
Tanri'nin varligiyla ilgili çesitli kanitlar ileri
sürülmüstür. Ontolojik kanita göre Tanri kavrami varsa kendisi de vardir.
Kozmolojik kanita göre evren varsa evreni var eden Tanri da olmalidir. Bu
yüzden Tanri vardir. Teolojik kanit ise evrendeki düzeni ve her seyin bir amaç
dogrultusunda hareket etmesi Tanri'nin varligini gösterir.
2-
Tanri'yi
Reddeden Görüsler
ATEIZM: Tanri'nin
var oldugunu kabul etmeyen görüse ateizm denir. Ateizm, kâinatta ve
dogada yaratici bir güç olmadigini, evrenin maddesel bir bütün olarak
kendiliginden var oldugunu ileri sürer. Bu nedenle ebedi yasam veya ahiret hayati
gibi kavramlari ateizm kabul etmez. Tanri'nin varligini reddeden
filozoflar görüslerini ispatlamak için çesitli kanitlar ileri sürmüslerdir.
Kötülük kanitina göre dünyada kötülükler var oldugu için Tanri var olamaz.
Nihlist filozoflara göre ise insan özgür bir varliktir. Tanri ise insanin
özgürlügü kisitlar. Bu yüzden Tanri olamaz. Bazi filozoflar da Tanri'nin var
olmadigini madde ile açiklamaya çalismislardir. Bu filozoflara göre madde ezeli
oldugu için yaratici bir güce ihtiyaç yoktur.
3-
Tanri'nin
Bilinmezligi Görüsü
Yunan dilindeki bilinmez anlamina gelen
"agunustos" sözcügünden türeyen agnostisizm; insanin akil
yoluyla sonsuzluk veya yaratilis gibi metafizik konulari bilemeyecegini
savunur. Agnostikler Tanri'nin varligi veya yoklugu üzerine tez üretmenin
sonuçsuz bir çaba oldugunu ileri sürmüslerdir. Çünkü onlara göre bu tarz
kavramlar üzerinde kesin bir yargiya varmak imkânsizdir. Bu görüsün ilk
temsilcilerinden olan Protagoras, Tanrilarin duyu organlariyla
algilanamayacagini ve insan ömrü çok kisa oldugu için insanin bu tür
meseleleri çözemeyecegini ileri sürmüstür.
Benzer Kitaplar
.jpg)
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
