ATATÜRK ÜNIVERSITESI ADALET BÖLÜMÜ 2. SINIF IS HUKUKU DERSI (FINAL) KONU ÖZETLERI VE DENEME SINAVLARI

Fevzi BOZKURT

Psikoloji

ÜNITE -- 8  HAKLI NEDENLE FESIH HÂLLERI VE HAKSIZ FESIH

Isçinin hakli nedenle derhal fesih hakki (madde24) •I. Saglik sebepleri: •II. Ahlak ve iyi niyet kurallarina uymayan hâller ve benzerleri: •III. Zorlayici sebepler: •Isverenin hakli nedenle derhal fesih hakki (madde25) •I-Saglik sebepleri: •II-Ahlak ve iyi niyet kurallarina uymayan hâller ve benzerleri: •III-Zorlayici sebepler •IV.Isçinin gözaltina alinmasi veya tutuklanmasi halinde devamsizligin 17'nci maddedeki  bildirim süresini asmasi. •Isçi feshin yukaridaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadigi iddiasi ile18, 20 ve 21'inci madde hükümleri çerçevesinde yargi yoluna basvurabilir. •24 ve 25'inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarina uymayan hâllere dayanarak isçi veya isveren için taninmis olan sözlesmeyi fesih yetkisi,  iki  taraftan birinin bu çesit davranislarda bulundugunu diger tarafin ögrendigi günden baslayarak alti is günü geçtikten ve her hâlde fiilin gerçeklesmesinden itibaren bir yil sonra  kullanilamaz.Ancak isçinin olayda maddi çikar saglamasi hâlinde bir yillik süre uygulanmaz. •Is sözlesmesinin feshinde ileri sürülen nedenlerin gerçek olmadigi ispatlanir veya nedenler hakli olmasina ragmen 26. maddede belirtilen süre içerisinde fesih gerçeklestirilmezse haksiz fesihten söz etmis oluruz. Ayni sekilde fesih hakki dogmadigi hâlde taraflardan herhangi birisi tarafindan is sözlesmesinin fesh edilmesi durumunda haksiz fesih durumu ortaya çikar. •Fesih hakkinin kötüye kullanilmasi durumunda ispat yükü kime ait olacaktir?Bu,hukuk sistemimizde yer alan düzenlemeye göre is güvencesi kapsami disinda kalan is iliskilerinde is verenin fesih hakkini kötü kullandiginin ispati, bunu iddia eden isçiye ait olacaktir.

DEGERLENDIRME SORULARI 1. Isveren için hakli nedenle fesih hâlleri Is Kanunu’nun kaçinci maddesinde düzenlenmistir? a) 24 b) 25 c) 26 d) 27 e) 30 2. Asagidakilerden hangisi isveren için hakli nedenle fesih hâli degildir? a) Isçinin raporlu olarak ise gelmemesi b) Isçinin isverene küfretmesi c) Isçinin is sagligini tehlikeye atmasi d) Isçinin 10 yil hapse mahkum edilmesi e) Isverenin ekonomik krize girmesi 3. Asagidakilerden hangisi isçi için hakli nedenle fesih hâli degildir? a) Isverenin isçiye cinsel tacizde bulunmasi b) Isverenin isçiyi yaniltmasi c) Isverenin isçiyi tehdit etmesi d) Isverenin isçiye küfretmesi e) Isverenin isçiye emir vermesi 4. Isçi için hakli nedenle fesih hâlleri Is Kanunu’nun kaçinci maddesinde düzenlenmistir? a) 24 b) 25 c) 26 d) 27 e) 30 5. Isveren 25/II. Madde hariç hakli nedenle fesih hâlini kaç gün içinde kullanmak zorundadir? a) 6 gün b) 6 is günü c) 7 gün d) 8 is günü e) 10 gün 6. Asagidakilerden hangisi Is Kanunu’nun 25/II. Maddesinde düzenlenen ahlak ve iyi niyet kurallarina aykirilik hâllerinden biri degildir? a) Baska isçiye cinsel tacizde bulunma b) Baska isçiye satasma c) Isçinin is güvenligini tehlikeye düsürmesi d) Baska isçiye küfretme e) Eksik is verme 7. Asagidakilerden hangisi Is Kanunu’nun 24/II. Maddesinde düzenlenen ahlak ve iyi niyet kurallarina aykirilik hâllerindendir? a) Baska isçiye cinsel tacizde bulunma b) Baska isçiyi tehdit etme c) Isçinin is güvenligini tehlikeye düsürmesi d) Isvereni yaniltma e) Ücretin ödenmemesi 8. Isçinin ise devamsizliginin mazeretsiz ardi ardina en az kaç gün olmasi durumunda isveren için hakli nedenle fesih hâli olusmaktadir? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 9. Is sözlesmesinin kötü niyetle fesih edildiginin ispati kimin üzerindedir? a) Isçi b) Isveren c) Kötü niyeti iddia eden d) Kötü niyetle iddia olunan e) Isveren Vekili 10. Isçinin isverenin malina zarar vermesi ve bu durumun isveren açisindan hakli nedenle fesih olusturmasi için bu zararin miktarinin en az ne kadar olmasi gerekmektedir? a) Isçinin 10 günlük ücreti b) Isçinin 20 günlük ücreti c) Isçinin 30 günlük ücreti d) Isçinin 340 günlük ücreti e) Isçinin 60 günlük ücreti Cevap Anahtari---1.B, 2.A, 3.E, 4.A, 5.B, 6.E, 7.E, 8.B, 9.C, 10.C.   ÜNITE --9 IS SÖZLESMESININ SONA ERMESININ HUKUKI SONUÇLARI

• Is sözlesmesi sona erdikten sonra isçi isverene ibraname isveren de isçiye çalisma belgesi
• Isveren tarafindan bu Kanunun 17'nci maddesinin II numarali bendinde gösterilen sebepler disinda, Isçi tarafindan bu kanunun 16'nci maddesi uyarinca, Muvazzaf askerlik hizmeti dolayisiyle, bagli bulunduklari kanunla kurulu kurum veya sandiklardan yaslilik, emeklilik veya malullük ayligi yahut toptan ödeme almak amaciyla feshedilmesi veya kadinin evlendigi tarihten itibaren bir yil içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya isçinin ölümü sebebiyle son bulmasi hallerinde isçinin ise basladigi tarihten itibaren hizmet aktinin devami süresince her geçen tam yil için isverence isçiye 30 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. Bir yildan artan süreler için de ayni oran üzerinden ödeme yapilir.
• Isçilerin kidemleri, hizmet akdinin devam etmis veya fasilalarla yeniden akdedilmis olmasina bakilmaksizin ayni isverenin bir veya degisik is yerlerinde çalistiklari süreler gözönüne alinarak hesaplanir. Is yerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir isverenden baska bir isverene geçmesi veya baska bir yere nakli halinde isçinin kidemi, is yeri veya is yerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplami üzerinden hesaplanir.
• Yukarida belirtilen kamu kuruluslarinda isçinin hizmet akdinin evvelce bu maddeye göre kidem tazminati ödenmesini gerektirmeyecek sekilde sona ermesi suretiyle geçen hizmet süreleri kidem tazminatinin hesabinda dikkate alinmaz.
• Ayni kidem süresi için bir defadan fazla kidem tazminati veya ikramiye ödenmez.
• Is Kanunu'nun 23. maddesi, süresi belirli olan veya olmayan sürekli is sözlesmesi ile bir isverenin isine girmis olan isçi, sözlesme süresinin bitmesinden önce yahut bildirim süresine uymaksizin isini birakip baska bir isverenin isine girmesi durumunda, sözlesmenin bu suretle feshinden ötürü, isçinin sorumlulugu yaninda, ayrica yeni isverenin de asagidaki hallerde birlikte sorumlu oldugunu düzenlemistir. Bu haller;
• Isçinin bu davranisina, yeni isveren sebep olmussa
• Yeni isveren, isçinin bu davranisini bilerek onu ise almissa
• Yeni isveren isçinin bu davranisini ögrendikten sonra dahi onu çalistirmaya devam etmisse

DEGERLENDIRME SORULARI 1. Isverenin isçiye verdigi ve ayrildigi isin çesidinin ne oldugunu ve süresini gösterir belgenin adi asagidakilerden hangisidir? a) Is Sözlesmesi b) Takim Sözlesmesi c) Ibraname d) Çalisma Belgesi e) Referans Mektubu 2. Isverenin bir veya daha fazla borcunu ortadan kaldiran belge asagidakilerden hangisidir? a) Is Sözlesmesi b) Takim Sözlesmesi c) Ibraname d) Çalisma Belgesi e) Referans Mektubu 3. Isverenin isçiye verdigi is dolayisiyla sorumlulugu Is Kanunu’nun kaçinci maddesinde düzenlenmistir? a) 23 b) 24 c) 25 d) 26 e) 27 4. Issizlik sigortasindan yararlanmak için kaç gün sigortali olmak gerekmektedir? a) 120 gün b) 250 gün c) 400 gün d) 550 gün e) 600 gün 5. Kidem tazminati hangi is kanunumuzda düzenlenmistir? a) 1475 sayili Is Kanunu b) 4857 sayili Is Kanunu c) 3008 sayili Is Kanunu d) 931 sayili Is Kanunu e) 725 sayili Is Kanunu 6. Kidem tazminatindan yararlanmak için en az kaç yil çalismak gerekmektedir? a) 1 yil b) 2 yil c) 3 yil d) 4 yil e) 5 yil 7. Kidem tazminatinda zaman asimi ne kadardir? a) 5 yil b) 10 yil c) 15 yil d) 20 yil e) 25 yil 8. Kidem tazminati hangi is kanunumuzda düzenlenmistir? a) 506 sayili Kanununa tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yili içinde ödenecek azami emeklilik ikramiyesini b) 5510 sayili Kanununa tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yili içinde ödenecek azami emeklilik ikramiyesini c) Bag-kur Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yili içinde ödenecek azami emeklilik ikramiyesini d) Emekli Sandigi Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yili içinde ödenecek azami emeklilik ikramiyesini e) Devlet Memurlari Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yili içinde ödenecek azami emeklilik ikramiyesini 9. Kidem tazminatin her yil için ödenecek miktar asagidakilerden hangisidir? a) Isçiye her bir yil için 10 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. b) Isçiye her bir yil için 20 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. c) Isçiye her bir yil için 30 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. d) Isçiye her bir yil için 40 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. e) Isçiye her bir yil için 60 günlük ücreti tutarinda kidem tazminati ödenir. 10. Kidem tazminati hesabinda isçinin kidem baslangici ne zaman olarak kabul edilir? a) Sözlesmenin imzalandigi tarih b) Isçinin fiili ise basladigi tarih c) Sigortalandigi tarih d) Meslek odalarina isçinin kaydedildigi tarih e) Isverenin SGK’ya isçiyi bildirdigi tarih Cevap Anahtari----1.D, 2.C, 3.A, 4.E, 5.A, 6.A, 7.B, 8.E, 9.C, 10.B. ÜNITE -- 10 ÇALISMA SÜRELERI

• Is süresi, isçinin çalistirildigi, iste geçirdigi süredir (Yön. md 3).
• Normal çalisma süresi haftada en fazla 45 saattir. Bu süre, aksi kararlastirilmamissa, is yerinde haftanin çalisilan günlerine esit olarak bölünür.
• Taraflar, sözlesmeler veya is yeri iç yönetmeligi niteligindeki düzenlemeler ile haftalik çalisma süresini asmamak kaydiyla günlük çalisma süresini her gün için farkli sekillerde kararlastirabilirler. Bu durumda haftanin çalisilan günlerinde yapilan çalisma saatlerinin toplaminin miktari azami süre olan haftada 45 saati asamaz .
• Yogunlastirilmis is haftasi ve denklestirme süreleriyle çalisma ise isçi ve isveren tarafinin karsilikli anlasmalari ve günde 11 saati asmamalari sartiyla bazi haftalarda 45 saatin üstünde ve bazi haftalarda 45 saatin altinda çalisma yaparak iki aylik çalisma süresinin ortalamanin 45 saati bulmasidir.
• Gece çalismalari Is Kanunu'nun 69. maddesinde düzenlenmistir. Ilk önce sunu söylemek gerekir ki kanuna göre çalisma hayatinda "gece" en geç saat 20.00'da baslayarak en erken saat 06.00'a kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir. Gece çalismalari 7, 5 saatten fazla olmaz.
• Postasi degistirilecek isçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diger postada çalistirilamaz.
• Saglik kurallari bakimindan bazi islerde, çalisma sürelerine iliskin genel kurallarin uygulanmasi bile tehlike arz ettiginden dolayi günde en fazla 7.5 saat veya daha az çalisilmasi
• Hazirlama, tamamlama temizleme isleri ise 11 saat asmamak kosuluyla günde en fazla 2 saat yapilabilir.
• Telefi çalismasi günde 11 saati asmamak kaydiyla 3 saat yapilabilir.
• Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayici sebeplerle is yerindeki haftalik çalisma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltilmasi veya isyerinde faaliyetin tamamen veya kismen geçici olarak durdurulmasi hallerinde, isyerinde üç ayi asmamak üzere kisa çalisma yapilabilir .
• Fazla çalisma, kanunda yazili kosullar dogrultusunda haftalik 45 saati asan çalismalara denir.Her bir fazla saat çalisma için verilecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina miktarinin yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
• Haftalik çalisma süresinin sözlesmelerle 45 saatin altinda belirlendigi durumlarda ise, denklestirme esaslari içinde ortalama haftalik çalisma süresini asan, fakat 45 saatlik kanuni haftalik çalisma süresinin altinda kalan süreler fazla süreli çalisma olarak kabul edilmistir.Her bir fazla süreli çalisma için verilecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina miktarinin yüzde yirmi bes yükseltilmesi suretiyle ödenir.

DEGERLENDIRME SORULARI 1. Haftalik çalisma süresi en fazla kaç saattir? a) 30 saat b) 35 saat c) 40 saat d) 45 saat e) 50 saat

2. Gece çalisilan is yerlerinde gece çalisma süresi en fazla kaç saattir? a) 7,5 saat b) 8 saat c) 8,5 saat d) 9 saat e) 11 saat

3. Hazirlama, tamamlama, temizleme isleri günde en fazla kaç saat yapilabilir? a) 5 saat b) 4 saat c) 3 saat d) 2 saat e) 1 saat

4. Postalar hâlinde çalisilan bir is yerinde bir vardiyadan digerine geçen isçiye en az kaç saat izin verilmelidir? a) 7,5 saat b) 8 saat c) 9 saat d) 10 saat e) 11 saat

5. Is Kanunu geceyi hangi zaman dilimleri arasinda kabul etmistir? a) 00.00-06.00 b) 20.00-06.00 c) 22.00-06.00 d) 20.00-05.00 e) 00.00-04.00

6. Günlük çalisma süresi en fazla ne kadardir? a) 11 saat b) 10 saat c) 9 saat d) 8 saat e) 7 saat

7. Fazla çalisma yapilmasi durumunda isçinin saat basi ücreti % kaç artirilarak ödenmesi gerekmektedir? a) 25 b) 50 c) 75 d) 100 e) 125

8. Telafi çalismasi günde en fazla kaç saat yapilabilmektedir? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5

9. Fazla çalisma yapan isçi ücret yerine izin verilmesini talep etmesi durumunda isveren bu isçiye fazla çalistigi her saat için ne kadar izin vermesi gerekmektedir? a) 1 saat b) 1 saat 15 dakika c) 1.5 saat d) 2 saat e) 2 saat 15 dakika

10. Fazla süreli çalisma yapilmasi durumunda isçinin saat basi ücreti % kaç artirilarak ödenmesi gerekmektedir? a) 25 b) 50 c) 75 d) 100 e) 125

Cevap Anahtari ----1.D, 2.A, 3.D, 4.E, 5.B, 6.A, 7.B, 8.C, 9.C, 10.A

  ÜNITE --- 11 DINLENME VE TATIL HAKKI

• Ara dinlemesine iliskin süreler, kanunda açikça düzenlenmistir. Buna göre, günlük çalisma süresinin ortalama bir zamaninda o yerin gelenekleri ve isin geregine göre ayarlanmak suretiyle isçilere;

• a) Dört saat veya daha kisa süreli islerde on bes dakika, Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedibuçuk saat dâhil) süreli islerde yarim saat, Yedi buçuk saatten fazla süreli islerde bir saat ara dinlenmesi verilir. Ara dinlenmesi çalisma süresinden sayilmaz.

• 4857 sayili Is Kanunu’na göre, bu kanunun 63. maddesinde zikredilen çalisma sürelerine uygun olarak çalismasi kosuluyla isçi, 7 günlük zaman dilimi içerisinde kesintisiz 24 saat hafta tatiline hak kazanir.Çalisilmayan hafta tatili günü için isveren tarafindan bir is karsiligi olmaksizin o günün ücreti tam olarak ödenir. Eger isveren, isçinin rizasini almak kosuluyla isçiyi hafta tatilinde de çalistirirsa isçi, çalistigi o günlük ücreti tutarinin yaninda bu ücretin 1,5 katini daha almaya hak kazanir. Yani hafta tatilinde çalisan bir isçi toplam günlük ücretinin 2,5 katini alir.

• Ulusal bayram, Cumhuriyetin ilân edildigi 29 Ekim gündür. UBGTK’ya göre, ulusal bayram tatili, 28 Ekim saat 13.00'ten baslayarak 29Ekim bütün gün devam eder(m. 1). Bu kanuna göre genel tatiller ise,23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayrami, 19 Mayis günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayrami günü, 30 Agustos günü Zafer Bayrami, Ramazan Bayrami(Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür), Kurban Bayrami,(Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür)1 Ocak günü yilbasi tatili, 1 Mayis günü Emek ve Dayanisma Günüdür.Isçiler, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalismazlarsa, bir is karsiligi olmaksizin o günün ücretleri tam olarak alirlar. Eger tatil yapmayarak çalisirlarsa ayrica çalisilan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Yani ulusal bayram ve genel tatil günü çalisan isçiye 2 günlük ücreti tutarinda bir miktar ödenmelidir.

• Is Kanunu'nun 53. maddesine göre isçi, ise fiili olarak basladigi günden itibaren 1 yil çalismasi halinde yillik ücretli izine hak kazanmaktadir.Bir yildan bes yila kadar (bes yil dâhil) olanlara on dört günden,Bes yildan fazla on bes yildan az olanlara yirmi günden, On bes yil (dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi alti günden az olamaz. Ancak on sekiz ve daha küçük yastaki isçilerle elli ve daha yukari yastaki isçilere verilecek yillik ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.

  DEGERLENDIRME SORULARI 1. Türk Hukukunda ulusal bayram hangi gündür? a) 29 Ekim Cumhuriyet Bayrami b) 1 Mayis Isçi Bayrami c) 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayrami d) 19 Mayis Ulusal Gençlik ve Spor Bayrami e) 30 Agustos Zafer Bayrami 2. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalisilmasindan dolayi isçi ücretinin kaç kati daha fazla ücrete hak kazanir? a) 5 kati b) 4 kati c) 3 kati d) 2 kati e) 1 kati 3. Günde 3 saat çalisilan bir is yerinde verilmesi gereken ara dinlenmesi kaç dakikadir? a) 60 dakika b) 45 dakika c) 30 dakika d) 15 dakika e) 10 dakika 4. Haftada 6 gün çalisilan bir is yerinde kesintisiz en az kaç saat izin verilmelidir? a) 12 saat b) 20 saat c) 24 saat d) 30 saat e) 32 saat 5. Hafta sonu tatilinde çalisilmasindan dolayi isçi ücretinin kaç kati daha fazla ücrete hak kazanir? a) 1 kat b) 1,5 kat c) 2 kat d) 2,5 kat e) 3 kat 6. Yillik ücretli izine hak kazanmak için en az kaç yil çalismak gerekmektedir? a) 1 yil b) 2 yil c) 3 yil d) 4 yil e) 5 yil 7. 20 yil kidemi olan bir isçiye verilmesi gereken yillik ücretli izin en az kaç gündür? a) 14 gün b) 20 gün c) 26 gün d) 30 gün e) 34 gün 8. Yillik ücretli izin en fazla kaç parça hâlinde kullanabilir? a) 1 parça b) 2 parça c) 3 parça d) 4 parça e) 5 parça 9. 60 yasindan büyüklere ve 18 yasindan küçüklere verilmesi gereken izin en az kaç gün olabilir? a) 2 gün b) 5 gün c) 10 gün d) 15 gün e) 20 gün 10. Yillik ücretli izin ücretinin, ulusal bayram ve genel tatil ücretinin ve hafta sonu tatili ücretinin ödenmesi ile ilgili zaman asimi süresi kaç yildir? a) 1 yil b) 5 yil c) 10 yil d) 15 yil e) 20 yil Cevap Anahtari---1.A, 2.E, 3.D, 4.C, 5.B, 6.A, 7.C, 8.C, 9.E, 10.B   ÜNITE -- 12 IS SAGLIGI VE GÜVENLIGI

• TBK’nin 417/2. maddesi ve ISGK’nun 4. maddesine göre isverenler, is yerlerinde is sagligi ve güvenliginin saglanmasi için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansiz bulundurmak, isçiler de is sagligi ve güvenligi konusunda alinan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.
• Anayasamizin 17. maddesinde herkesin yasama, maddi ve manevi varligini koruma ve gelistirme hakkina sahip oldugu vurgulanmistir.
• ISGK’nun 4. maddesine göre isverenler, mesleki risklerin önlenmesi, egitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alinmasi, organizasyonun yapilmasi, gerekli araç ve gereçlerin saglanmasi, saglik ve güvenlik tedbirlerinin degisen sartlara uygun hâle getirilmesi ve mevcut durumun iyilestirilmesi için çalismalar yapar. Isçilerin de alinan is sagligi ve güvenligi önlemlerine uymasi gerekmektedir.
• Isverenin gerekli her türlü önlemi alma , çalisanlari bilgilendirme, denetleme, is sagligi ve güvenligi egitimi verme, risk degerlendirmesi yapma, çalisanlarinin görüslerinin alinmasi ve katilimlarinin saglanmasi, çalisan temsilcisi görevelendirme, is sagligi ve güvenligi organizasyonlarini olusturma yükümlülükleri vardir.
• Bu organizasyonlar, is sagligi ve güvenligi kurulu, is yeri saglik ve güvenlik birimleri ve ortak saglik ve güvenlik birimleri, isyeri hekimi, is güvenligi uzmanlarini ifade eder.
• Isveren, is kazalarini kazadan sonraki üç is günü içinde, saglik hizmeti sunuculari veya is yeri hekimi tarafindan kendisine bildirilen meslek hastaliklarini, ögrendigi tarihten itibaren üç is günü Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur.
• Yükümlülüklerine aykiri hareket eden isveren tazminat ödeyecegi gibi Türk Ceza Kanunu bakimindan da sorumlu olur. Ayrica bu isveren hakkinda idari para cezasi verilebilecegi gibi is durdurulabilir.
• Ciddi ve yakin tehlike ile karsi karsiya kalan çalisanlar kurula, kurulun bulunmadigi is yerlerinde ise isverene basvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alinmasina karar verilmesini talep edebilir. Kurulun isçinin talebi yönünde karar vermesi hâlinde isçi, gerekli is sagligi ve güvenligi tedbiri alinincaya kadar çalismaktan kaçinabilir.
• Yükümlülüklerine aykiri hareket eden isçi hakkinda Is Kanunu'nun 25/II-i ve h bentleri kapsaminda hakli nedenle fesih söz konusu olurken ayrica TBK’nin 400. maddesi geregi isçinin kusuruyla verdigi zararlardan tazminat sorumlulugu gündeme gelir.

DEGERLENDIRME SORULARI 1. Is kazasinin gerçeklesmesi durumunda kaç gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna isverence bildirimde bulunulmalidir? a) 2 gün b) 2 is günü c) 3 gün d) 3 is günü e) 4 gün 2. Is yerinin faaliyetlerinin durdurulmasi durumunda kaç gün içerisinde is mahkemesine itirazda bulunulmalidir? a) 6 gün b) 6 is günü c) 10 gün d) 10 is günü e) 15 gün 3. Asagidakilerden hangisi is sagligi ve güvenligi ile ilgili organizasyonlardan biri degildir? a) Is yeri hekimi b) b)Is güvenligi uzmani c) Is sagligi ve güvenligi birimi d) Isçi temsilcisi e) Is yeri sendika temsilcisi 4. Is sagligi ve güvenligi ile ilgili temel yasamiz asagidakilerden hangisidir? a) 4857 sayili yasa b) 6356 sayili yasa c) 6331 sayili yasa d) 1475 sayili yasa e) 6100 sayili yasa 5. Asagidakilerden hangisi is sagligi ve güvenligi hükümlerine aykirilik dolayisiyla gündeme gelen yaptirimlardan biri degildir? a) Tazminatlar b) Cezai yaptirimlar c) Isin durdurulmasi d) Disiplin cezalari e) Idari para cezasi 6. Asagidakilerden hangisi isverenin is sagligi ve güvenligi ile ilgili yükümlülükleri arasinda yer almaz? a) Çalisan temsilcisi görevlendirme b) Isçileri egitme c) Isçilerin görüsünü alma d) Risk degerlendirmesi yapma e) Is sagligi ve güvenligi önlemlerine uymayan isçileri cezalandirma 7. Asagidakilerden hangisinde isverence saglik denetimi yapilmasina gerek yoktur? a) Ise giriste b) Yillik izin sonucu ise dönüslerde c) Is degisikliginde d) Is kazasi sonrasinda ise dönüslerde e) Meslek hastaligi sonucu ise dönüslerde 8. Asagidakilerden hangisi is sagligi ve güvenligi kurulu üyelerinden biri degildir? a) Is yeri sendika temsilcisi b) Isveren c) Isveren vekili d) Sivil savunma uzmani e) Is yeri hekimi 9. Tehlikeli islerde tam süreli bir is güvenligi uzmani çalistirmak için en az kaç isçinin o is yerinde çalisiyor olmasi gerekmektedir? a) 1000 b) 750 c) 500 d) 250 e) 100 10. Asagidakilerden hangisi isverence yapilacak risk degerlendirilmesi sirasinda görev almaz? a) Isveren vekili b) Is yeri hekimi c) Is güvenligi uzmani d) Is yeri sendika temsilcisi e) Destek elemani Cevap Anahtari:--1.D, 2.B, 3.E, 4.C, 5.D, 6.E, 7.B, 8.A, 9.B, 10.D. ÜNITE --13 SENDIKALAR HUKUKU

• Sendika; isçilerin veya isverenlerin çalisma iliskilerinde ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve gelistirmek için en az yedi isçinin veya isverenin bir araya gelerek bir is kolunda faaliyette bulunmak üzere olusturduklari tüzel kisilige haiz kuruluslardir.
• 6356 sayili Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu, isçi sendikalarinin Türkiye çapinda faaliyette bulunmasi amaciyla, bir is kolundaki isyerlerinde çalisan isçiler tarafindan kurulabilmesini öngörmüstür. Burada öngörülen amaç herhalde sendikanin is koluna giren tüm islerde faaliyette bulunmak üzere kurulmasidir.
• Sendikalarin zorunlu organlari genel kurul, yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur. Sendikalar bu zorunlu organlar disinda istege bagli olarak baska organlarda kurabilmektedirler.
• Sendika ve konfederasyonun ilk genel kurulu, tüzel kisiligin kazanilmasindan itibaren alti ay içerisinde, subelerin genel kurulu ise kurulus tarihinden baslayarak alti ay içerisinde yapilir. Toplanti nisabi üye tam sayisinin salt çogunlugudur. Tüzükte daha yüksek bir yeter sayi da belirlenebilir. Ilk toplantida yeter sayi saglanamadiginda ikinci toplanti en çok on bes gün sonraya birakilir. Bu toplantiya katilanlarin sayisi üye ve delege sayisinin 1/3 ünden az olamaz. Karar nisabi ise, toplantiya katilan üye veya delege sayisinin salt çogunlugudur.
• On bes yasini doldurmus olup da bu kanuna göre isçi sayilanlar, isçi sendikalarina üye olabilirler. On bes yasini doldurmamis olanlarin üyeligi, kanuni temsilcinin yazili iznine baglidir.
• Sendika ve konfederasyonlara serbest olan faaliyetler, üyelerinin ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerinin korunmasi ve gelistirilmesi amacina yönelmis olanlardir. Sendika ve konfederasyonlar siyasi partilerin ad, amblem, rumuz veya isaretlerini kullanamazlar.Sendika ve konfederasyonlar ticaretle ugrasamazlar .
• Sendikalarin en önemli geliri üyelerinden topladiklari aidatlardan olusmaktadir.
• Sendikal faaliyetler bazen kurulus sirasinda tespit edilen eksikliklerin verilen süre içerisinde giderilmemesi halinde, bazen de sendika aleyhine açilan kapatma davasinin her asamasinda hâkim karariyla, bazen de sendika tüzügünde kanuna aykiri bir sekilde tüzükte degisiklik yapilmasi durumunda, bazan de sendikanin dis kaynaklardan kanuna aykiri bir sekilde izinsiz olarak yardim veya bagis almasi durumunda, bazen de nitelikleri kanuna aykirilik olusturan kisilere görev verilmesi ve bu kisilerin görevde tutulmalari hâlinde sendika faaliyetleri durdurulur.

DEGERLENDIRME SORULARI 1. 1909 yilinda birbirini izleyen grevler üzerine çikarilan ve grev, yasaklayan kanun asagidakilerden hangisidir? a) Tatili Esgal Kanunu b) Mecelle c)1475 sayili Is Kanunu d)6356 sayili Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu e)Kanun-i Esasi 2. Bu gün yürürlükte olan Sendikalar ile ilgili hükümleri düzenleyen Kanun asagidakilerden hangisidir? a) 274 sayili Sendikalar Kanunu b) 2821 sayili sendikalar kanunu c) 6356 sayili Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu d)4857 sayili Is Kanunu e)6331 sayili Is Sagligi ve Güvenligi Kanunu, 3. Asagidakilerden hangisi sendikanin unsurlarindan biri degildir? a) Ortak amaç b) Serbestlik c)Bagimsizlik d)Iskolu esasina göre kurulma e)Tüzel kisi olma 4. Sendikalar hazirladiklari tüzügü ve diger gerekli belgeleri asagidaki kurumlardan hangisine vermek suretiyle tüzel kisilik kazanmis olurlar? a) Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakanligi b) Çalisma Iskur Il Müdürlügü c) Sendika merkezinin bulundugu valilik d)Esnaf Odalari e)Sendika Konfederasyonlari 5. Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu’na göre konfederasyon kurabilmek için en az kaç sendikanin bir araya gelmesi gerekmektedir? a) Ayni iskolunda 5 sendika b) Farkli iskolunda 5 sendika c) Ayni iskolunda 6 sendika d) Farkli iskolunda 6 sendika e) Farkli iskolunda 7 sendika 6. Senikada yöneticilik görevi sona eren bir isçi bu tarihten itibaren kaç ay içerisinde ise baslatilmak üzere isverene basvurabilecektir? a) 1.5 ay b) 1 ay c)2.5 ay d)2 ay e)3 ay 7. Asagidakilerden hangisi sendikanin zorunlu organlarindan biri degildir? a) Genel kurul b) Yönetim kurulu c)Egitim Kurulu d)Denetleme kurulu e)Disiplin kurulu 8. Sendiklarin yönetim kurulunun kas üyeden olusmasi gerekmektedir? a) En az üç en çok alti b) En az iki en çok dokuz c) En az üç en çok dokuz d) En az üç en çok oniki e) En az bes en çok dokuz 9. 2500 isçinin çalistigi bir isyerinde en az kaç tane isyeri sendika temsilcisi olmasi gerekir? a)4 b)6 c)8 d)10 e)15 10. Sendikal tazminatin tutari asagidakilerden hangisidir? a) Isçinin en az 1 yillik ücreti b) Isçinin en az 2 yillik ücreti c) Isçinin en az 3 yillik ücreti d) Isçinin en az 4 yillik ücreti e) Isçinin en az 5 yillik ücreti Cevap Anahtari---1. A, 2.C, 3.E, 4.C, 5.B, 6.B, 7.C, 8.C, 9.C, 10.A   ÜNITE -- 14 TOPLU IS SÖZLESMESI VE TOPLU IS UYUSMAZLIKLARI

• 6356 sayili Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu'nun 1. maddesinde, toplu is sözlesmesi hakkinin isçi ve isverenlere karsilikli olarak taninan bir hak oldugu, içerigi ve sona ermesine iliskin hükümleri ihtiva ettigi belirtilmistir.
• Türk Hukukunda toplu is sözlesmesi yapma yetkisi, 6356 sayili yasaya göre kurulmus sendikalara taninmistir.
• Toplu is sözlesmesi yapabilmek için isçi sendikasinin, ülke genelinde, o is kolunda çalisan isçilerin en az %1 inin sendikasina üye oldugunu, toplu is sözlesmesi yapilacak is yerinde çalisan isçilerin yaridan bir fazlasinin sendikasina üye oldugunu, isletmelerde ise en az %40 inin sendikalarina üye oldugunu ispat etmesi durumunda toplu is sözlesmelerinde temsil yetkisini elde etmis sayilir
• Toplu is sözlesmeleri yazili sekle tabidir. Bu sekil bir sihhat sarti olup, aksi halde sözlesme geçerli olamaz.
• Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu'nun 35/2. maddesine göre toplu is sözlesmelerinin süresi bir yildan az ve üç yildan çok olamaz. Bu süreler kesin olup, taraflarin azaltma ve çogaltma yetkileri yoktur.
• Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu'nun 38. maddesinde yer alan hükme göre isletme toplu is sözlesmesi kapsaminda olan ya da toplu is sözlesmesi bulunan bir is yeri veya is yerinin bir bölümünün devrinde, devralan isverenin ayni is koluna giren is yeri veya is yerlerinde yürürlükte bir toplu is sözlesmesi var ise; devralinan is yeri veya is yerlerinde uygulanan toplu is sözlesmesinden dogan hak ve borçlar, is sözlesmesi hükmü olarak devam eder.
• Toplu is sözlesmesi görüsmelerine baslanmasindan itibaren otuz günlük süre geçmis olmasina ragmen anlasma saglanamamissa taraflardan her biri görüsmelere bir ara bulucunun istirakini görevli makamdan isteyebilir.
• Isçilerin, topluca çalismamak suretiyle is yerinde faaliyeti durdurmak veya isin niteligine göre önemli ölçüde aksatmak amaciyla aralarinda anlasarak ya da bir kurulusun ayni amaçla topluca çalismamalari için verdigi karara uyarak isi birakmalarina grev denir.
• 6356 sayili Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Kanunu'nun 59/1. maddesi lokavti; is yerinde faaliyetin tamamen durmasina sebep olacak tarzda isveren veya isveren vekilinin kendi tesebbüsü ile veya bir isveren kurulusunun verdigi karara uyarak isçilerin topluca isten uzaklastirmasi olarak tanimlamistir.
• Grev karari, ancak toplu is sözlesmesi yapma yetkisini alip çagrida bulunmus ve görüsmeler safhasina girmis isçi sendikasi tarafindan alinir.

DEGERLENDIRME SORULARI 1. Toplu is sözlesmesi ehliyet ve yetkisi asagidakilerden hangisinde tam ve dogru olarak verilmistir? a) Isyeri baraji %40, ülke baraji %1 b) Isyeri baraji %40, ülke baraji %3 c) Isyeri baraji %50, ülke baraji %2 d) Isyeri baraji %50, ülke baraji %1 e) Isyeri baraji %40, Ülke baraji %2 2. Toplu is sözlesmesinin en az ve en çok süresi asagidakilerden hangisinde tam ve dogru olarak verilmistir? a) 1 yil-4 yil b) 6 ay- 3 yil c) 2 yil- 4 yil d) 1 yil- 3 yil e) 6 ay- 4 yil 3. Bir toplu is sözlesmesinin ayni is kolunda olmakla beraber toplu is sözllesmesi bulunmayan isyerlerinde de uygulanmasina ne ad verilir? a) Temsil b) Tesmil c) Tedbir d) Tahkim e) Uzlastirma 4. Asagidakilerden hangisi Türk Toplu Is Hukukunda toplu is uyusmazliklarinin çözümünde uygulanan barisçil çözüm yollarindan degildir? a) Arabuluculuk b) Ihtiyari tahkim c) Grev d) Zorunlu tahkim e) Uzlastirma 5. Grev ve lokavt ile ilgili olarak asagida verilen bilgilerden hangisi yanlistir? a) Kanuni grev, ancak toplu is uyusmazligi sirasinda barisçil çözüm yollari tüketildikten sonra basvurulabilecek bir yoldur. b) Kanuni lokavt ancak kanuni grev kararindan sonra isverence verilebilir. c) Kanuni grev uyusmazlik tutanaginin isçi sendikasina tebliginden sonra 60 gün içinde uygulamaya koyulabilir. d) Kanuni grev esnasinda greve katilan isçiler isyerinden ayrilmak zorunda degillerdir. e) Grevin sona ermesi, lokavtin sona ermesini gerektirmez. 6. Kanuni grev karari alma yetkisi ve süresi asagidakilerden hangisinde tam ve dogru olarak verilmistir? a) Isveren sendikasi-30 gün b) Yetkili isçi sendikasi-60 gün c) Yetkili isçi sendikasi- 30 gün d) Isveren sendikasi- 60 gün e) Isçi sendikasi-45 gün 7. Bir isçinin sözlesmeden dogan alacagini isverenden alamamasi halinde ortaya çikan uyusmazlik türü asagidakilerden hangisinde tam ve dogru olarak verilmistir? a) Bireysel menfaat uyusmazligi b) Toplu hak uyusmazligi c) Toplu menfaat uyusmazligi d) Bireysel hak uyusmazligi e) Menfaat uyusmazligi 8. Arabuluculukla ilgili olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Arabulucunun Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakanligi tarafindan atanmasi zorunludur. b) Arabulucunun görev süresi kural olarak 15 gündür. c) Arabulucunun görevi taraflari toplu menfaat konusunda uzlasmaya davet etmektir. d) Arabulucunun karari baglayici degildir. e) Kanuni grev karari alabilmek için arabuluculuk asamasinin tüketilmesi zaruridir. 9. Yüksek Hakem Kurulu ile ilgili olarak asagida verilen bilgilerden hangisi dogrudur? a) Yüksek Hakem Kurulu 9 üyeden olusur. b) Yüksek Hakem Kurulu’nun baskani Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakani’dir. c) Toplu menfaat uyusmazliginda Yüksek Hakem Kurulu’nun vermis oldugu karar toplu is sözlesmesi hükmündedir. d) Türk toplu is hukukunda Yüksek Hakem Kurulu’nun görüsü alinmadan kanuni grev karari alinamaz. e) Yüksek Hakem Kurulu oy birligiyle karar olmak zorundadir. 10. Asagidakilerden hangisi grev sonrasi imzalanan toplu is sözlesmesinden hiçbir surette yararlanamaz? a) Sendika üyesi olmayip ta dayanisma aidati ödeyenler b) Toplu Is sözlesmesi imzalanmadan önce sendikaya üye olanlar c) Toplu Is sözlesmesi imzalanmadan önce isyerinde çalismaya baslayanlar d) Toplu Is sözlesmesi imzalandiktan sonra sendika üyesi olup ta isyerinde çalismaya baslayanlar e) Sendika üyesi olup ta greve kendi istegiyle katilmayip, grev esnasinda isyerinde çalisanlar Cevap Anahtari 1.A, 2.D, 3.B, 4.C, 5.D, 6.B, 7.D, 8.A, 9.C, 10.E