ATATÜRK ÜNIVERSITESI ADALET BÖLÜMÜ 2. SINIF IDARE HUKUKU DERSI (FINAL) KONU ÖZETLERI VE DENEME SINAVLARI
Fevzi BOZKURT
Felsefe
ÜNITE - 8
KAMU GÖREVLILERI - I
•Idare adina görev yapan kisiler idarenin insan unsurunu olusturmaktadir. •Kamu görevlileri, kamu kurum ve kuruluslarinin genel idare esaslarina göre yürütmekle yükümlü olduklari kamu hizmetlerinin gerektirdigi asli(birincil) ve sürekli görevleri yürüten kisilerdir. •Genis anlamda kamu görevlileri, hukuki durumlarina ve yaptiklari görevin niteligine bakilmaksizin kamu kesiminde görev yapan herkesi ifade eder. •Dar anlamda kamu görevlileri ise, devletin siyasi yapisini olusturan organdaki görevlilerle,kamu kesiminde çalismasina ragmen özel hukuk rejimine tabi olan görevliler disindaki kamu görevlileridir. •657 sayili Devlet Memurlari Kanunu(DMK),kendi uygulama alani içindeki kamu kesiminde çalisan görevlileri memurlar, sözlesmeli personel, geçici personel ve isçiler olmak üzere dört gruba ayirmistir. •657 sayili Devlet Memurlari Kanunu memurluk meslegini üç temel ilkeye dayandirmaktadir: Siniflandirma Ilkesi, Kariyer Ilkesi ve Liyakat Ilkesi. •Memur olabilmek için gerekli olan genel kosullar; vatandaslik, yas, ögrenim, mahkumiyet, askerlik ve saglik olmak üzere alti tanedir. •Kamu hizmetinin eniyi sekilde yürütülebilmesi için bu kamu hizmetini yürütecek olan kamu görevlilerinin genel kosullar yaninda birtakim özel niteliklere de sahip olmalari gerekebilir. •Devlet memuru olarak atanacaklarin Devlet Personel Baskanliginca yapilacak sinavlara katilmalari ve bu sinavlari basari ile geçmeleri gerekmektedir. •Sinavi kazanan kisiler ilgili kurum veya kuruluslarca önce aday memur olarak atanirlar. •Adaylik süresi en az bir yil, en fazla iki yildir. •Adaylik süresi dolduktan ve adaylik süresi içerisindeki egitimden basarili olunduktan sonra aday memurlar asaleten atanirlar.
DEGERLENDIRME SORULARI 1. Asagidakilerden hangisi kesinlikle devlet memuru olamaz? a) Askerligini tecil ettiren kisi b) 17 yasinda saglik meslek lisesinden mezun olarak ebe olmak isteyen biri c) Kasten suç isledigi için üç yil süreyle mahkûm edilen bir kisi d) Gözleri görmeyen bir kisi e) Çifte vatandasliga sahip olan bir kisi 2. Devlet Memurlari Kanunu’na göre, asagidakilerin hangisi devlet memurlari hizmet siniflarindan biri degildir? a) Yüksek egitim ögretim hizmetleri sinifi b) Din hizmetleri sinifi c) Yardimci hizmetler sinifi d) Emniyet hizmetleri sinifi e) Avukatlik hizmetleri sinifi 3. Bir kisi en çok kaç yil ile aday memur statüsünde tutulabilir? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 4. Ayni yerde göreve baslayacak bir kisi atama emrinin kendisine teblig edildigi tarihten itibaren ne zaman göreve baslamak zorundadir? a) Tebligi izleyen günden itibaren 15 gün b) Tebligi izleyen günden sonra belli yol süresi içerisinde c) 7 gün içerisinde d) 10 gün içerisinde e) Tebligi izleyen gün 5. Asagidakilerden hangisi dar anlamda bir kamu görevlisi degildir? a) Devlet hastanesinde çalisan bir hemsire b) Polis c) Vaiz d) Muhtar e) Ögretmen 6. Asagidaki durumlarin hangisi hâlinde aday memurun görevine son verilemez? a) Stajdan basarisiz olmasi hâlinde b) Göreve devamsizlik etmesi hâlinde c) Uyarma cezasi almasi hâlinde d) Kademe ilerlemesinin durdurulmasi cezasi almasi hâlinde e) Ayliktan kesme cezasi almasi hâlinde 7. Sözlesmeli personel ile ilgili olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Geçici niteliktedirler. b) Idare ile statü iliskileri vardir. c) Kadroya bagli degillerdir. d) Idari hizmet sözlesmesi ile çalisirlar. e) Uzmanlik isteyen islerde görevlendirilirler. 8. Asagidakilerden hangisi Devlet Memurlari Kanunu’na göre kamu personeli degildir? a) Memurlar b) Isçiler c) Sözlesmeli personel d) Geçici personel e) Serbest avukatlar 9. Asagidakilerden hangisi Siniflandirma Ilkesi ile ilgili olarak yanlistir? a) Siniflar arasi geçis mümkün degildir. b) Memurlar on sinif içinde toplanmistir. c) Siniflandirma, memurlari görevlerinin gerektirdigi niteliklere ve mesleklere göre gruplara ayirmaktir. d) Kurumlar, maiyetlerindeki memurlari meslekleri ile ilgili siniflardan genel idare hizmetleri sinifina atayabilirler. e) Kurumlar, maiyetlerindeki memurlari genel idare hizmetleri sinifindan meslekleri ile ilgili siniflara atayabilirler. 10. Tarim Bakanliginda çalisan bir istatistikçi asagidaki hizmet siniflarinin hangisinde yer alir? a) Yardimci hizmetler sinifi b) Mülki idare amirligi sinifi c) Emniyet hizmetleri sinifi d) Teknik hizmetler sinifi e) Saglik hizmetleri sinifi Cevap Anahtari---1.C, 2.A, 3.B, 4.E, 5.D, 6.C, 7.B, 8.E, 9.A, 10.D. ÜNITE -- 9 MEMURLARIN TABI OLDUKLARI YÜKÜMLÜLÜKLER VE SINIRLAMALAR•Kisi memur olmakla beraber bir statüye dâhil olur. Bu statü normal bir bireyden farkli özelliklere sahiptir. •Memur olan kisi birtakim ödevlere tabidir. Çünkü bir memurun yaptigi görev belli birtakim kurallara uymayi gerektirir. Nitekim bir kamu görevlisi kamu kurum ve kuruluslarinda kendi istegi ve çikarlarina göre hareket edemez. Kanunun daha önce sinirlarini çizdigi ödevlere göre hareket etmesi gerekir. •Bu ödevler bazen bir seyi yapmayi bazen de bir seylerden kaçinmayi yani bazi seyleri yasaklar. •Bir sey yapmayi gerektiren ödevler yükümlülüklerdir, bir seyi yapmamayi yükleyen ödevler ise yasaklardir. •Yükümlülükler anayasa ve kanunlara saygili davranmayi, hizmeti kisisel olarak ve kesintisiz bir biçimde yürütmeyi, hiyerarsik üste baglilik ve itaat etmeyi, mal bildiriminde bulunmayi, davranislarda özel bir itina göstermeyi, kiyafet ve ikamet yükümlülügü ile resmî belge, araç ve gereçleri iade etmeyi gerektirir. •Sinirlamalar ise baska bir görev almayi, bir sanat ve ticaretle ugrasmayi, tarafli davranmayi, siyasi faaliyette bulunma ve siyasi partilere girmeyi, dernek kurma ve derneklere girmeyi, grev ve toplu hareket etmeyi, hediye ve çikar saglamayi, gizli bilgileri açiklamayi ve ayrildigi kuruma karsi görev almayi yasaklar.
DEGERLENDIRME SORULARI 1. Asagidakilerden hangisi memurun yükümlülüklerinden biri degildir? a) Devlete baglilik b) Tarafsizlik c) Itaat d) Sadakat e) Bedelsizlik 2. Asagidakilerden hangisi memurlarin tabi olduklari yasaklardan biri degildir? a) Ikinci görev almak b) Ticarette bulunmak c) Grev d) Emekliye ayrilmak e) Siyasi patilere girmek 3. Asagidakilerden hangisi devlet memurunun görevlerinden biri degildir? a) Yasalara saygili olmak b) Tarafsizlik c) Liyakatli olmak d) Amirin emrine itaat e) Anayasa’ya saygili olmak 4. 657 sayili Devlet Memurlari Kanunu’nun 6. maddesinde, “Devlet memurlari, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi’na ve kanunlarina sadakatla bagli kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarini sadakatla uygulamak zorundadirlar.” Ifadesi geçmektedir. Bu durum memurlarin hukuku bagli olmasi demek olup ayni zamanda hangi devlet anlayisinin dogal bir sonucudur? a) Sosyal devlet b) Polis devleti c) Teokratik devlet d) Hukuk devleti e) Laik devlet 5. Kamu görevlisi kamu hizmetinin aksamamasi ve bu aksamadan vatandaslarin zarar görmemesi için günlük çalisma saatleri içerisinde görevinin basinda bulunup kamu hizmetini geregi gibi yerine getirmek zorundadir. Bu durum kamu hizmetinin hangi ilkesinin geregidir? a) Bedelsizlik b) Kesintisizlik c) Esitlik d) Degiskenlik e) Nesnellik 6. Devlet memurlari siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kisi veya zümrenin yararini veya zararini hedef tutan bir davranista bulunamazlar (DMK, m.7). Bu durum kamu hizmetlerinde hangi ilkeyi saglamayi amaçlar? a) Bedelsizlik b) Tarafsizlik c) Esitlik d) Degiskenlik e) Kesintisizlik 7. Asagidakilerden hangisi memurun yükümlülüklerinden biri degildir? a) Kariyer sahibi olmak b) Hiyerarsik üste bagli olmak c) Mal bildiriminde bulunmak d) Hizmeti kisisel olarak ve kesintisiz bir biçimde yürütmek e) Davranislarinda özel bir itina göstermek 8. Asagidakilerden hangisi memurlarin tabi olduklari yasaklardan biri degildir? a) Toplu hareket b) Hediye ve çikar saglama c) Mahkumiyet d) Gizli bilgileri açiklama e) Baska bir görev alma 9. A okulunda sinif ögretmeni olan Bayan M ayni okulda ayni zamanda okul müdürlügü yapmaktadir. Bayan M’nin hem sinif ögretmeni olmasi hem de okul müdürlügünü yapmasi mümkün müdür? a) Mümkün degildir, çünkü ticaretle ugrasma yasagi vardir. b) Mümkündür, çünkü hediye ve çikar saglayabilir. c) Mümkün degildir, çünkü mal bildiriminde bulunmasi gerekir. d) Mümkündür, çünkü çok istisnai olarak ikinci bir görev alabilir. e) Mümkün degildir, çünkü tarafli davranmama yasagi vardir. 10. Bir memurun amiri tarafindan verilen, yönetmelige aykiri emir hakkinda asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Amir emrinde israr ederek yazili olarak yinelerse memur o emri yerine getirmek zorundadir. b) Emirde yazili olarak israr edilmesi durumunda emri yerine getiren memur degil, israr eden amir sorumlu olur. c) Kanuna aykirilik söz konusu olmadigindan, yazili olarak israra gerek kalmaksizin memur o emri yerine getirebilir. d) Konusu suç olan bir emir, amir tarafindan yazili olarak israr edilse dahi yerine getirilemez. e) Askerî hizmetlerin görülmesi hâllerinde, konusu suç olan emrin yerine getirilmesine iliskin kanunla istisnalar getirilebilir. Cevap Anahtari----1.E, 2.D, 3.C, 4.D, 5.B, 6.B, 7.A, 8.C, 9.D, 10.C. ÜNITE -- 10 MEMURLARIN DISIPLIN REJIMI MEMUR STATÜSÜNDE KISINTI YAPAN HÂLLER MEMURLARIN YARGILANMASI MEMURLUGU SONA ERDIREN HÂLLER•Memura Kanun'da öngörülmemis olan disiplin cezasi verilemez. Memura isledigi disiplin suçunun karsiliginda bir disiplin cezasi verilebilir. Memurun disiplin cezasi gerektiren eylemi ile cezasi arasinda ölçülülük olmalidir. Disiplin sorusturmasinda süpheden sanik yararlanir. Disiplin sorusturmasinin gizliligi asildir. •DMK'da yer alan disiplin cezalari; uyarma, kinama, ayliktan kesme, kademe ilerlemesinin durudurulmasi ve devlet memurlugundan çikarma olmak üzere 5 tanedir. •Disiplin sorusturmasina Kanun'da yazili süreler içinde baslanilmaz ve süresinde bitirilmezse disiplin cezasi verme yetkisi zaman asimina ugrar. •Disiplin sorusturmasinda sorusturmaci veya sorusturma kurulu memur hakkinda delilleri toplar. Memura savunma hakki taninmadan disiplin cezasi verilemez. Savunma hakkinin taninmasi Anayasal hükümdür. •Disiplin cezalarina karsi “idari” ve “yargisal” basvuru olmak üzere 2 tür basvuru yolu vardir. Idari basvuru memurun ilgili kurula itiraz etmesidir. Itiraz süresi cezanin tebliginden itibaren 7 gündür. 7 gün içinde itiraz edilmezse ceza kesinlesir. Yargisal basvuru tüm disiplin kararlarina karsi idari yargida dava açma imkânidir. Anayasa geregi disiplin kararlari yargi denetimi disinda birakilamaz. •Memurlarin korunmalari bakimindan isledikleri iddia edilen görev suçlarindan ötürü yargilanmalari için kural olarak izin alinmasi gerekir. Izin vermeye yetkili merciinin izne iliskin kararina itiraz edile-bilir. Itiraz Danistay'a yahut BIM'e yapilir. Danistay yahut BIM'in karari kesindir. •Kadro açigi memurluk statüsünü kisitlar. Kadrosu kaldirilan me-murun en geç 6 ay içinde kendi kurumunda niteliklerine uygun bir kadroya atanmasi zorunludur. Bu memurlar, kurumlarinda atama imkâni bulunmamasi hâlinde ayni süre içinde baska bir kurumdaki kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Baskanligina bildirilir. Kadrosu kaldirilan memurun maas ve diger haklari ile yükümlülük-leri devam eder. •Görevden uzaklastirma memurluk statüsünü kisitlar. Görevden uzaklastirma bir disiplin cezasi degildir, görevi basinda kalmasi sakincali görülen memurun belli sebeplerle görevi basindan ayrilmasini saglayan ihtiyati tedbirdir. •Memurlugu sona erdiren hâller: Çekilme, çekilmis sayilma, memurluktan çikarilma, bagdasmazlik, kosullarda eksiklik, emeklilik ve ölüm olmak üzere 7 tanedir.
DEGERLENDIRME SORULARI 1. Asagidakilerden hangisi memur disiplin rejimine dair ilkelerden biri degildir? a) Ölçülülük ilkesi b) Bir eylemden ötürü yalniz bir disiplin cezasi verilir ilkesi c) Kanunsuz disiplin suçu ve cezasi olmaz ilkesi d) Aleniyet ilesi e) Süpheden sanik yararlanir ilkesi 2. Devlet memurlugundan çikarilma cezasi ile ilgili agidakilerden hangisi yanlistir? a) 3-9 gün göreve gelmeyen devlet memuruna bu ceza verilir. b) Devlet memurlugundan çikarilma cezasi alan kisi bir daha devlet memuru olamaz. c) Devlet memurlugundan çikarilma cezasi, yüksek disiplin kurulu tarafindan verilir. d) Devlet memurlugundan çikarilma kararina karsi dava açilabilir. e) Devlet memurlugundan çikarilma kararinin özlük dosyasindan silinmesi istenemez. 3. Disiplin sorusturmasinin süresine iliskin asagidakilerden hangisi dogrudur? a) Fiilin islendigi tarihten itibaren 1 ay geçmedikçe sorusturmaya baslanamaz. b) Fiilin islendigi tarihten itibaren 6 ay geçmedikçe sorusturmaya baslanamaz. c) Fiilin islendigi tarihten itibaren 3 yil geçerse disiplin cezasi verilemez. d) Fiilin islendigi tarihten itibaren 2 yil geçerse disiplin cezasi verilemez. e) Fiilin islendiginin ögrenildigi tarihten itibaren 3 ay içinde disiplin sorusturmasina baslanilmazsa disiplin cezasi verilemez. I. Kanuni kosullari varsa memura bir alt disiplin cezasinin uygulanmasi zorunludur. II. Uyarma ve kinama cezalarina karsi dava açilamaz. III. Uyarma ve kinama cezalari uygulandiktan 5 yil sonra özlük dosyasindan silinebilir. IV. Disiplin sorusturmasinda memura savunma hakki taninmasi Anayasal zorunluluktur. V. Disiplin sorusturmasinda tanik dinlenmesi, kesif yapilmasi ve bilirkisiye basvurulmasi Anayasal zorunluluktur. 4. Yukaridaki ifadelerden hangisi ya da hangileri söylenemez? a) I b) I ve II c) Yalniz II d) III ve IV e) I, II ve V 5. Memurlarin yargilanmasi ile ilgili asagidakilerden hangisi söylenemez? a) Görev sirasinda islenen her suç, görev suçu degildir. b) Görev suçu isleyen memurun yargilanmasi için izin alinmasi kuraldir. c) Izin merciinin verdigi karar kesindir. d) Ilde görevli memur için izin mercii validir. e) Büyüksehir belediye baskani için izin mercii Içisleri Bakani’dir. 6. Görevden uzaklastirma ile ilgili asagidakilerden hangisi dogrudur? a) Görevden uzaklastirilan memurun memurluk statüsü sona erer. b) Görevden uzaklastirilan memura görevden uzak kaldigi süre boyunca maasi ödenmez. c) Hakkinda disiplin sorusturmasi açilan memurun görevden uzaklastirilmasi zorunlu degildir. d) Görevden uzaklastirilan memur hakkinda disiplin cezasi verilmisse göreve baslatilmaz. e) Görevden uzaklastirma karari yüksek disiplin kurulu tarafindan verilebilir. 7. Kadro açigi ile ilgili asagidakilerden hangisi söylenemez? a) Kadrosu kaldirilan memurun memurluk statüsü sona ermez. b) Kadrosu kaldirilan memur, görevden uzaklastirilir. c) Kadrosu kaldirilan memur, ticaret veya sanatla ugrasamaz yahut siyaset yapamaz. d) Kadrosu kaldirilan memurun en geç alti ay içinde kendi kurumlarinda niteliklerine uygun bir kadroya atanmasi zorunludur. e) Kadrosu kaldirilan memura maasi ödenmeye devam eder. 8. Çekilme (istifa) ile ilgili asagidakilerden hangisi söylenemez? a) Istifa eden memurun görevi birakirken uymak zorunda oldugu sinirlamalar vardir. b) Iki kez istifa eden memur, bir daha memurluga alinmaz. c) Olaganüstü yönetim dönemlerinde yerlerine atanan kimsenin gelmesini beklemeden görevi birakan memur, bir daha devlet memurluguna alinmaz. d) Istifa eden memurun yerine atanan kisiyi bekleme süresi 1 aydir. e) Istifa eden memur, 6 ay geçmeden göreve alinmaz. 9. Asagidakilerden hangisi görevi sona erdiren hâllerden biri degildir? a) Kadro açigi b) Emeklilik c) Kosullarda eksiklik d) Bagdasmazlik e) Çekilmis sayilma 10. Izinsiz yahut kurumunca kabul edilen mazereti olmaksizin görevi terk eden ve bu terki 10 gün süren memur …….. sayilir. Cümlede bos birakilan yere asagidakilerden hangisi getirilmelidir? a) emekli olmus b) atanmamis c) çekilmis d) görevden uzaklastirilmis e) kadrosuz Cevap Anahtari---- 1. D, 2. A, 3. D, 4. E, 5. C, 6. C, 7. B, 8. B, 9. A, 10. C. ÜNITE -- 11 IDARENIN MALLARI VE MAL EDINME YÖNTEMLERI•Idarenin mülkiyetinde bulunan mallarin hepsine birden" idarenin mallari"denir. Bunlardan kamu yararina tahsis edilmis olanlar kamu mallarini, kamu yararina tahsis edilmemis olanlar ise idarenin özel mallarini olusturur. •Kamu mallari tahsis biçimine göre üçe ayrilir: Sahipsiz mallar, orta mallari, hizmet mallari. •Sahipsiz mallar ile orta mallarinin kullanimi kural olarak halk tarafindan dogrudan ve kolektif kullanim biçimindedir. Bunlarin özel kullanima tahsis edilmesi de mümkündür. •Hizmet mallari, belli bir kamu hizmetinin görülmesine tahsis edilmis olan mallardir. Bunlar ya sadece idare tarafindan kullanilir ya da halk tarafindan dolayli olarak kullanilirlar. •Kamu mallarinin; kolektif kullanimi herkes tarafindan kullanilmayi, özel kullanimi ise sadece idare tarafindan kullanma izni verilen bir yada birkaç kisi tarafindan kullanilmayi ifade eder. •Kolektif kullanim serbestlik, esitlik ve bedavalik ilkelerine göre olurken özel kullanim izne baglilik, geçicilik ve ücretlilik ilkelerine göre olur. •Kamu mallari, özel mülkiyetteki mallar ile idarenin özel mallarindan farkli olarak idare hukukuna tabidir .Buda kamu mallarinin devredilememesi, haczedilememesi, kamulastirilamamasi, mali mükellefiyetlerden muaf olmasi ve özel korumaya tabi olmasi gibi önemli pratik sonuçlar dogurur. •Kamulastirma, idarenin olagan mal edinme yollarindan biri ve en sik basvurulanidir. Özel mülkiyetteki bir tasinmazin idarenin mülkiyetine geçirilmesidir. •Kamulastirmasadecekamuyarariamaciylayapilirvemutlakakanunadayanmasigerekir.Kamulastirmabedeli, kural olarak nakden ve pesin ödenir. •Kamulastirma bir idari islemdir. Yetki,sekil, usül, sebep, konu ve amaç unsurlari bakimindan idari yargida hukuka uygunluk denetimine tabidir. Kamulastirmanin sekli ve usulü 2942 sayili Kamulastirma Kanununda ayrintili olarak düzenlenmistir. •Istimval olagan degil olaganüstü mal edinme yöntemi olup kural olarak tasinmaz mallari degil tasinir mallari ilgilendirir.
DEGERLENDIRME SORULARI 1. Asagidakilerden hangisinde farkli türdeki kamu mallari bir arada verilmistir? a) Memura tahsis edilen bilgisayar - trafik lambasi b) Belediye otobüsü - il kütüphanesindeki kitaplar c) Palandöken dagi - Aziziye Parki d) Mezarlik - Piyade tüfegi e) Saglik ocagi binasi - Cumhuriyet Caddesi 2. Asagidakilerden hangisi orta mali degildir? a) Köy yolu b) Köy meydani c) Otlak d) Köy mezarligi e) Muhtarlik odasi 3. Asagidakilerden hangisinde kamu mallarinin kolektif kullanimina iliskin ilkeler birlikte verilmistir? a) Serbestlik - Esitlik - Geçicilik b) Ücretlilik - Izne baglilik - Esitlik c) Bedavalik - Serbestlik - Esitlik d) Izne baglilik - Esitlik - Bedavalik e) Izne baglilik - Geçicilik – Ücretlilik 4. Kamu mallarinin kullanimina iliskin olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Sahipsiz mallarin kullanimi halk tarafindan kolektif kullanim seklindedir. b) Orta mallarinin kullanimi halk tarafindan kolektif kullanim seklindedir. c) Hizmet mallarinin kullanimi idarenin özel kullanim iznine tabidir. d) Hizmet mallarinin bir kismi sadece idare tarafindan kullanilabilir. e) Sahipsiz mallar halk tarafindan dogrudan kullanima açiktir. 5. Kamu mallarinin kullaniminda geçerli olan ilkelere iliskin olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Sahipsiz mallarin kullanilmasinda serbestlik ilkesi mutlak degildir. b) Bedavalik ilkesinin istisnalari vardir. c) Kaldirimda gazete büfesi açmak isteyen kisi izne baglilik ilkesi geregince belediyeden izin almak zorundadir. d) Süreklilik ilkesi kamu mallarinin kesintisiz olarak kullanabilmesini ifade eder. e) Ücretlilik ilkesi mutlak degildir. 6. Kamu mallarinin özelliklerine iliskin olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Belediyenin mülkiyetinde olup ögle molasinda kullanimina ara verilen dozerler haczedilebilir. b) Kamu malina zarar verme suçu, özel mallara zarar verme suçundan daha agir cezalandirilir. c) Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakanligi ek hizmet binasinin tapu siciline kaydi gerekmez. d) Elektrik faturasini ödeyemeyen Çay Isletmeleri Genel Müdürlügünün mallari haczedilebilir. e) Terk edilmis bir ilkokul binasini kirk yildir kendi adina ve hesabina kullanan Hakki Bey, okul binasinin mülkiyetini elde etmis degildir. I. Kamulastirilacak tasinmazin belirlenmesi II. Kamulastirma karari alinmasi III. Kamulastirma için ödenek temin edilmesi IV. Kiymet takdir komisyonunca kamulastirma bedelinin tespiti V. Kamu yarari karari alinmasi VI. Satin alma usulünün denenmesi 7. Kamulastirmanin idari asamalarini gösteren yukaridaki önermelerin dogru siralamasi asagidakilerden hangisinde verilmistir? a) IV - III - I - II - V - VI b) V - II - I - IV - III - VI c) III - V - I - II - IV - VI d) IV - III - I - V - VI - II e) III - V - I - IV - VI - II 8. Kamulastirmaya iliskin olarak asagidakilerden hangisi dogrudur? a) Özel hukuk kisileri lehine kamulastirma yapilamaz. b) Özel hukuk kisi lehine kamulastirmayi bizzat özel hukuk kisisi yapabilir. c) Köy tarafindan yapilan kamulastirmada kamu yarari kararini köy meclisi alir. d) Belediye tarafindan yapilan kamulastirmada kamu yarari kararini belediye encümeni alir. e) Üniversite yönetim kurulu tarafindan alinan kamu yarari kararinin onay makami Yüksek ögretim Kuruludur. 9. Kamulastirmaya iliskin olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Kamu yarari karari soyut bir karar iken kamulastirma karari somut bir karardir. b) Kamulastirma kararina karsi idari yargi yolu açiktir. c) Asliye hukuk mahkemesi tarafindan verilen, tasinmazin idare adina tescil edilmesi kararina karsi temyize gidilemez. d) Asliye hukuk mahkemesi, kamulastirma kararina karsi iptal davasi açilmasi hâlinde idare mahkemesindeki yargilamanin sonucunu bekler. e) Idare kamulastirma bedelini bankaya yatirdigi anda tasinmazin mülkiyetini elde etmis olur. 10. Idarenin mal edinme yöntemlerine iliskin olarak asagidakilerden hangisi yanlistir? a) Idare kiralama yoluyla mal edinebilir. b) Idare satin alma yoluyla mal edinebilir. c) Idare bagis veya miras yoluyla mal edinebilir. d) Idare mali yükümlülük getirme yoluyla mal edinebilir. e) Idare belli idari sözlesmeler sayesinde mal edinebilir. Cevap Anahtari 1.B, 2.E, 3.C, 4.C, 5.D, 6.A, 7.C, 8.D, 9.E, 10.A. ÜNITE -- 12 IDARENIN SORUMLULUGU•Hukuk devleti anlayisinin uzun birtarihsel ve düsünsel gelisim sonucunda ortaya çiktigi belirtilmisti .Polis devlet anlayisindan hukuk devletine geçiste ara dönem sayilabilecek olan Hazine Teorisi anlayisinda, devlet ile hazine tüzel kisiligi birbirinden ayrilarak, idarenin islem ve eylemlerinden dogan sorumluluk özel hukuk hükümlerine göre hazineye birakilmisti. •Hukuk devleti anlayisi idarenin yargisal denetimine ek olarak, idarenin islem ve eylemlerinden dogan zarari karsilamasini da gerekli kilmaktadir. Nitekim Anayasa’nin 125.maddesinin son fikrasinda bu durum açikça düzenlenmistir. •Ögretide idari sorumlulugunun kaynaginin iki adet oldugu ifade edilmektedir. Bunlardan ilki, idarenin idari sözlesmeleri nedeniyle sorumlulugudur ki buna akdi idari sorumluluk denilmektedir. •Idari sorumlulugunun ikinci kaynagi idarenin islem ve eylemleridir ki buna sözlesme disi idari sorumluluk denilmektedir. Bu sorumluluk türü dek endi içinde“idarenin kusur sorumlulugu”ve“idarenin kusursuz sorumlulugu”olmak üzere ikiye ayrilmaktadir. •Idarenin hem kusur sorumlulugu hemde kusursuz sorumlulugu hâllerinde, ortaya çikan zarari tazmin edebilmesi için su kosullarin varligi aranmaktadir: Fiil, zarar ve nedensellik bagidir. Idarenin sorumluluguna etki eden hâllerise ;mücbir sebep, beklenilmeyen hâl, zarar görenin davranisi ve üçüncü kisinin davranisi.
DEGERLENDIRME SORULARI 1. Asagidakilerden hangisi, hukuk alanindaki sorumluluk türlerinden biri degildir? a) Cezai sorumluluk b) Siyasi sorumluluk c) Mali sorumluluk d) Kanuni sorumluluk e) Dogal sorumluluk 2. Asagidakilerden hangisi idare hukukunda sorumluluk ile ilgili söylenemez? a) Cezai sorumluluk sahsi oldugundan idarenin cezai sorumlulugu bulunmamaktadir. b) Tüzel kisilige sahip olan idare, kamu görevlilerinin, görevlerini yerine getirirken bile olsa, suç teskil eden fiillerinden sorumlu tutulamaz. c) Idari teskilat içinde yer alan Cumhurbaskani, Basbakan ve bakanlarin siyasi sorumlulugu bulunmaktadir. d) Mali sorumluluk , “haksiz fiil veya sözlesmeye aykiri bir davranis ile, diger bir kisiye zarar verenin, bu zarari kendi mal varligi ile tazmin etmesi” seklinde tanimlanmaktadir. e) Hukuk devletinde idarenin mali sorumlulugu bulunmaktadir. 3. Asagidakilerden hangisi bir kamu hizmetinin kurulmasinda, düzenlenmesinde ya da isleyisindeki bozukluk ve aksakliklardan biri degildir? a) Hizmetin kötü islemesi b) Hizmetin kârli islememesi c) Hizmetin geç islemesi d) Hizmetin hiç islememesi e) Hizmetin islememesi 4. Idarenin iradesi disinda olusan, öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan ancak idari davranisin içinde olusan duruma ne ad verilir? a) Beklenmeyen hâl b) Mücbir sebep c) Zarar d) Nedensellik bagi e) Kusur 5. Devletin, resmî görevlilerinin yapmis oldugu haksiz islemler sonucu kisilerin ugradigi zarari tazmin ettikten sonra sorumlu olan ilgili görevliye dönmesine ne ad verilir? a) Tazminat Hakki b) Dava Hakki c) Alacak Hakki d) Borç hakki e) Rücu Hakki 6. Asagidakilerden hangisi idari sorumlulugun sartlarindan biri degildir? a) Fiil b) Zarar c) Kusur d) Nedensellik bagi e) Zarara sebep olan idare 7. Asagidakilerden hangisi idarenin kusursuz sorumlulugunun sartlarindan biri degildir? a) Fiil b) Zarar c) Kusur d) Nedensellik bagi e) Zarara sebep olan idare 8. Kamu külfetleri karsisinda esitlik ilkesine dayanak olarak gösterilen ve Mecelle’de yer alan “Mazarrat menfaat mukabelesindendir” düsturunun anlami asagidakilerden hangisidir? a) Bir seyin menfaatine nail olan kimse, onun zararlarina da katlanir. b) Bir suç isleyen kimse onun cezasina da katlanir. c) Suçun mazereti olmaz. d) Her menfaatte bir zarar vardir. e) Menfaat ve zarar birlikte olmaz. 9. Asagidakilerden hangisi risk ilkesi geregince sorumluluk hâllerinden biri degildir? a) Tehlikeli seylerin kullanimi b) Tehlikeli yöntemler c) Tehlikeli durumlar d) Mesleki riskler e) Hizmetin islememesi 10. Asagidakilerden hangisi risk sorumlulugunun özelliklerinden biri degildir? a) Zarar olaganüstü nitelikte olmalidir. b) Zarar kusur sorumlulugu geregince tazmin edilebilir olmalidir. c) Zarara yol açan risk olaganüstü olmalidir. d) Idarenin kusuru aranmaz. e) Kusursuz sorumluluk türüdür. Cevap Anahtari----1.D, 2.C, 3.B, 4.A, 5.E, 6.C, 7.C, 8.A, 9.E, 10.B ÜNITE -- 13 IDARENIN DENETIMI-YARGISAL DENETIM- Anayasanin 2.maddesinde Cumhuriyetin temel niteliklerinden biri olarak sayilan hukuk devleti ilkesinin vazgeçilmez bir uzantisi olarak 125. madde, idarenin her türlü islem ve eylemine karsi yargi yolunu açik tutmustur. Anayasa Mahkemesi, bu durumu “devlete, hukuk devleti vasfini ve güvencesini veren en önemli esas yargisal denetimdir” demek suretiyle özetlemektedir.
- Her ne kadar Anayasa’nin 2. Maddesinde Cumhuriyetin temel nitelikleri arasinda hukuk devleti yer aliyor ve Anayasa’nin 125. Maddesinde bu ilkenin zorunlu bir geregi olarak idarenin her türlü eylem ve isleminin yargi denetimine tabi oldugu söyleniyorsa da bizzat Anayasa’nin kendisinin ve ya yasalarin bazi idari islemleri yargi denetimi disinda tuttugu görülebilmektedir. Bazen de bizzat idari yargi yerleri idari islemleri denetlemekten kaçinmaktadir. Birinci hâlde yasama kisintisindan söz edilir iken ikinci hâlde yargi kisintisindan söz edilmektedir.
- Idari Yargilama Usulü Kanunu idari dava türleri kenar basligi ile üç tür idari dava öngörmüstür: Iptal davasi, tam yargi davasi ve idari sözlesmelerden dogan davalar.
- Türk hukukunda kanun yollari, olagan(nihai kararin kesinlesmesini önleyen) ve olaganüstü (kesinlesmis hükme karsi) olmak üzere ikiye ayrilmaktadir .Olagan kanun yollari “temyiz”ve“kararin düzeltilmesi” ve “itiraz” iken, olaganüstü kanun yolu “yargilamanin yenilenmesidir”.
- Hukuk devleti ilkesinin önemli bir geregi, süphesiz idarenin islem ve eylemlerinin yargi denetimine tabi olmasidir. Bununla beraber, idarenin hukuka uygun davranmasini sadece yargi denetimi ile saglamak bazi açilardan mümkün degildir.
- Her seyden önce, idarenin sayisiz islem ve eylemlerinin denetimi sadece yargi organlarindan beklenildigi zaman, bir süre sonra idari yargi yerlerinin agir is yükü altinda kaldigi görülebilmektedir. Ikinci olarak, idari yargi denetimi sadece idari islem ve eylemlerin hukuka uygunlugu ile sinirlidir. Dolayisiyla, idarenin yargisal denetimi özü itibariyla sinirli bir denetimdir. Son olarak, idarenin idari yargi yerleri disinda kendisini denetlemesi yahut Türkiye Büyük Millet Meclisi ya da bagimsiz organlar tarafindan denetlenmesi, yargi denetimi ile karsilastirildiklarinda, daha az usuli kurallari olan, daha hizli ve yerindelik denetimini de içine alan, daha genis kapsamli bir denetim imkâni sunmaktadir.
- Bu nedenle, idarenin kendi kendini denetlemesi (idari denetim), idarenin TBMM tarafindan denetlenmesi (siyasi denetim) ve bagimsiz denetim organi olan Kamu Denetçisi ile denetlenmesi yargisal denetime ek denetim yollaridir.
Benzer Kitaplar
.jpg)
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
