Yazar kitabinda genel olarak çocuklarin
büyüme sürecinde aileleri ile yasadiklari
sorunlari ve bununla basa çikma ve dogru iletisim sanatini anlatiyor. Kitap; çocuklarinin
gelisme sürecinde onlarla birebir tartismalar yasayan, söz geçirmede
zorlanan, arkadaslarini tanimak isteyen ve geleceklerinin saglikli olmasini
isteyen ebeveynler için objektif çözümler sunmakta ve onlari ergenlik çaglarinda
anlamayi, daha iyi iletisim kurabilmeyi saglamaktadir.
Kitap 10 bölümden olusmaktadir:
-
DönümNoktasi - Sevgi ve Ilgi
- Saygi
- Destek
- Iletisim
- Sofra Adabi
- Saygili Davranmak
- Iliskiler
- Önemli Gençlik Sorunlari
- Önemsiz Gençlik Sorunlari
Dönüm Noktasi
Gençler, her ne kadar kendilerini
tamamen yetiskin, ebeveynlerini de her türlü ihtiyaçlarini karsilayan kisiler
olarak görseler de, yari yetiskin ve yari çocukturlar ve her iki yarinin da
ihtiyaçlarinin karsilanmasi gerekmektedir. Çocuklar gençlik dönemine
girdiklerinde, bagimsizliklari için savas verdikleri yeni bir gelisme dönemine
girerler. Kendilerini ebeveynlerinden vazgeçirmek için verdikleri son bir
çabadir ve bu bazi ebeveynler için çok üzücü olabilir. Çözüm ise kendi
yasamlari üzerinde onlara daha fazla kontrol hakki verirken, destekleyici, güven
verici ve sevecen olmak, ayni zamanda da sinirlari korumaktir.
Hiçbir genç mükemmel degildir. Bulug
çagindaki gençler, çocuk olmakla yetiskin olmanin yol ayrimindadirlar ve bu onlar için çok sinir bozucudur. Bu,
ebeveynlerinden bagimsiz olabileceklerinin farkina vardiklari bir dönemdir ama
bilinçli olarak kabul etmeyecek de olsalar, hâlâ ebeveynlerinin öncülügüne ve
destegine ihtiyaçlari vardir.
Gençler, yeni deneyimler elde etmeyi
ve sinirlari asmayi çok severler. Çevrelerindeki insanlara ebeveynlerinin
kontrolü disinda yasadiklarini ve kendi yasamlarini kontrol edebildiklerini
göstermek isterler.
Tüm gençler, bir yetiskin olmak
isterler ama bir yetiskin gibi davranacak olgunluga erismemislerdir.
Genellikle çocuk gibi davranirlar ama kendilerine çocuk muamelesi yapildiginda
bozulurlar. Ebeveynlerle gençler
arasinda çatismalar, genellikle eve geç kalmak, ev ödevi, daginik yatak odasi
ve ev islerinde yardimci olmamak gibi küçük hususlardan çikar. Tüm bu
hususlar, karsilikli anlayis ve hosgörü içinde çözülebilir. Gençler, sadece
isyan edilecek bir sey varsa, isyan ederler. Ebeveynler gençlere,
çocukluklarinda yaptiklari gibi anne-babalik yapamazlar. Eger gençlerin
tavirlarinin degismesini istiyorlarsa, kendi tavirlarini degistirmelidirler.
Sevgi ve Ilgi
Ebeveynlerin çocuklarina gösterecekleri
karsiliksiz sevgi hiç durmamali sadece bu sevgiyi gösterme sekli degismelidir.
Sevginin dillendirilmesi ihmal edilmemeli; fakat bu sevgi herhangi bir sarta
baglanilmamalidir.
Genç erkekler genelde anneleri ile
aralarina mesafe koymaya çalisirlar. Psikologlara göre, bunun nedeni
hislerinin degismesi degil, annelerinin gerçekten sevdikleri tek kadin olmasindandir.
Bu yaslarda baska kadinlara cinsel olarak ilgi duymaya basladiklarindan,
anneleri ilgili hiçbir duygu hissetmemek için, onlardan uzaklasirlar. Bu
durum, cinsel açidan gelismeleri ilerledikçe degisecektir. Gençlerle sürekli
irtibat halinde olunmali, ilgilendikleri konu ya da arkadaslari hakkinda fikir yürütülmeli
ve neyi iyi yapiyorlarsa o konu hakkinda ilgi gösterilmelidir.
Saygi
Gençlerle ebeveynleri
arasindaki sorunlarin en büyük nedenlerinden biri karsilikli saygi
göstermemektir. Gençlere daha fazla saygi ve güven
gösterdikçe, onlar ebeveynlerini daha fazla sorumluluk ile
ödüllendireceklerdir. Daha fazla sorumluluk sahibi oldukça da, anne-babalari daha
az stresli olacaktir. Gençlere kendi hareketlerinin sorumlulugunu vermek
önemlidir. Gençler, ögüt verilmesine, karsi durulmasina, emir verilmesine ve
sorgulanmaya karsi çikarlar. Onlarla yetiskin gibi konusulmalidir.
Karsilikli tartismalarin önüne
geçilmelidir. Tartisma ve kavgalarin sonucu sadece karsilikli kötü hisler
olacaktir. Tartismalar genellikle her iki tarafin da pisman olacaklari
bagrismalar, gereksiz nitelendirmeler ve suçlamalarla sona erecektir. Sakin
olunmali, geçmisteki sorunlar ortaya çikarilmamali ve gençlerin söyledikleri dinlenmelidir.
Destek
Gençler
genellikle fiziksel görünüslerinin daha iyi olmasini isterler ve bu konuda
karamsarliga düsebilirler. Onlara her insanin vücut gelisiminin degisik zamanlarda
olacagi anlatilmali, bildigi ve hayran oldugu bir kisi örnek gösterilmelidir.
Beslenmelerine çok dikkat edilmeli, gerekiyorsa bir diyet programi
hazirlanmalidir.
Gençler vücut sekilleri ile ilgili
olarak her zaman övülmeli, fakat hiçbir zaman fazla kilolu veya sisman
olduklari söylenmemelidir. Eger ebeveynler çocuklarinin fazla kilolu oldugunu
düsünüyorlarsa, aksam yemeklerinde kalorisi kontrol edilmis saglikli yemekler
hazirlamali ve evde hiçbir yüksek kalorili, yüksek sekerli çerez
bulundurmamalidir. Hizli tempoda yürümek, yapilabilecek en iyi egzersizlerden
biridir. Dolayisi ile okula yürüyerek veya yolun bir kismini yürüyerek
gidebilirler.
Bütün anne-babalar çocuklarinin
basarili olmasini ve onlarla gurur duymayi ister. Bu tamamen normaldir. Ancak,
bazi anne-babalar çocuklarinin basarili olabilmeleri için o kadar azimlidirler
ki, bazen çok kötü sonuçlar dogurabilecek kadar, çocuklarinda gereksiz korku
ve baskiya neden olurlar. Nedeni ne olursa olsun, bu tür tutumlar, çocuklar
için zararli ve de streslidir. Ileride dogabilecek çok daha büyük problemlerin
önüne geçebilmek için çocuklara pozitif destek verilmelidir.
Iletisim
Gençlerle iyi iliski içinde olmanin en
önemli faktörlerinden biri iletisimdir. Iletisimin vazgeçilmez üç ögesi vardir: anlayis, dinlemek ve dürüstlük. Gençler
bir kere kendilerinin dinleneceginin ve dikkate alinacaginin farkina
varirlarsa, anne-babalariyla konusmaya ve tartismaya çok daha istekli ve açik
olurlar. Okulda geçen uzun saatler, okul sonrasi faaliyetler, gezmeler ve
telefon ve bilgisayar basinda geçen uzun süreler nedeniyle, konusmaya vakit bulmak
zor olabilir. Bu nedenle, konusma zamanini bulabilmeyi garanti edebilmenin en
kolay yolu aksamlari masa basinda yemek yemektir. Yemek masasindaki bu
birliktelik iletisim için zemin hazirlayacaktir. Zaman içinde, iletisim ve aile
yakinligi eksikligi devamli daha fazla gerilmeye yol açar, ta ki bir konu her
iki tarafin birbirine bagirmasi ile sonuçlanan bir tartisma patlak verinceye
kadar. Genellikle, bu andan itibaren konu, gençlerin ebeveynlerinin her türlü
istegine karsi gelmesi, hatta evi terk etmeleridir.
Anne kiz iliskilerinde iki tarafli
iletisimin olmasi gereklidir. Bazi annelerin, genç kizlarinin en yakin arkadasi
olmaya israr etmeleri yanlis bir tutumdur. Kizlar her seyi, ama özellikle
erkekleri, cinselligi, arkadaslarini, en içten duygularini, kaygilarini ve ümitlerini
en yakin arkadaslari ile paylasirlar. Tabii ki, kizlar bütün bu konulari
anneleri, arkadaslari ile paylastiklari gibi derinlemesine paylasmayacaklardir.
Arkadaslar, hakli olarak, bir ebeveynden daha degisik bir görev üstlenirler.
Üvey anne-baba durumu gençlerin
problem yasadiklari alanlardan biridir. Degisik ailelerden gelen iki yetiskin
birbirlerine asik olmus ve hayatlarinin geri kalanini birlikte geçirmeye karar
vermis olabilirler; ancak bu demek degildir ki olaya dahil olan çocuklar da
üvey aile fikrini sevinçle kucaklasinlar. Iki ailenin birlesimi beraberinde
sayisiz sorunu birlikte getirecektir. Bu sorunlar zaman içinde, sabirla,
anlayisla ve düsünceli davranmakla düzelebilir; ancak bu sekilde üvey ailelerin
uyum içinde yasamasi mümkün olabilir.
Sofra
Adabi
Sofra adabinin amaci belli bir nezaket
çerçevesinde davranmak ve çatal, biçak ve kasiklari etkin bir biçimde
kolaylikla kullanmaktir. Unutulmamasi gerekir ki, sofra adabina hiç uymayanlar,
sofrada bulunan digerlerini yemek yemekten vazgeçirebilir.
Genel olarak sofrada uyulmasi gereken
kurallar sunlardir:
- Sandalyede dik ve dogru oturulmali
- Dirsekler ve kollar tüm masaya yayilmamali
- Yemeye baslamadan önce, aksi söylenmedikçe, herkes yemegin servis yapilmasini beklemeli
- Agizlar kapali yemek yenmeli ve agiz dolu iken konusulmamali
- Ekmekten lokmalar halinde parçalar kopartilarak yenilmeli, yarim ya da bütün olarak isirilmamali
- Asla biçaktan yemek yenilmemeli, her zaman çataldan yenilmeli
- Çignemekte zorluk çekilecek kadar büyük miktarlar tek seferde alinmamali
- Kullanilmis peçeteler yan tabaga konulmali
- Tabaklari toplamaya yardimci olunmali
- Pisiren kisiye, yemek için tesekkür edilmelidir
Saygili Davranmak
Cinsiyetleri, renkleri veya irklari ne
olursa olsun, tüm yetiskinlere ve gençlere hepimiz tarafindan saygili
davranilmalidir. Hepimiz o kadar yogun bir yasam sürüyoruz ki, bazen küçük
incelikleri atliyoruz; ama küçük bir düsünce, hayatimizi yavaslatmayacagi gibi,
baskasininkini çok daha fazla keyifli bir hale getirebilir. “Lütfen” ve “Tesekkür
Ederim” kelimelerinin yerine geçebilecek herhangi bir kelime kesinlikle yoktur ve çocuklarin, gençlerin ve
yetiskinlerin uygun olan her seferinde bu kelimeleri kullanmamalari için hiçbir
neden yoktur. Çocuklar gençlik çagina geldiklerinde, bir arkadaslarimi evinde
kaldiklarinda veya arkadaslarinin ebeveynleri tarafindan yemege davet
edildiklerinde, kisa bir tesekkür mesaji/notu yazmalidirlar.
Çocukken ögretilen bazi nezaket
kurallari, gençlik döneminde unutulabiliyor ve tekrar hatirlatilmasi
gerekebiliyor. Öksürürken herkes agzini, hapsirirken agzini ve burnunu tercihen
bir mendil veya kagit mendil ile kapatmalidir. Bu, yalniz basina da olunsa,
toplum içinde de olunsa, kapali bir yerde veya açik havada da olsa, yapilmalidir.
Sonrasinda da, "Affedersiniz" denilmelidir.
Dostlarimizla veya yeni tanistigimiz
kisilerle el sikismaliyiz. El sikma, silahsiz oldugunu göstermek için sag kolun
uzatilmasi döneminden kaynaklanmaktadir. Arastirmalar göstermistir ki,
yabancilarla yapilan en ufak saldirgan olmayan temas bile, yabancilarin
birbirlerine karsi güvensizliklerini ortadan kaldirmakta ve her iki tarafin da
birbirlerine karsi dürüst ve yardimci olacaklarini teyit etmektedir.
Arkadaslari selamlamanin bir yöntemi her iki yanaktan öpmektir. Bayanlar bunu
yillardir yapiyorlarsa gençlerin de arkadaslarini bu sekilde selamlamasinda
bir sakinca yoktur.
Bir ebeveyn olarak anne-babalar ne
kadar güvenilir olursa, gençlerin de güvenilir olma ihtimali o kadar yüksek
olur. Gençlerin, yaptiklari veya söyledikleri bir sey için özür dilemeleri
gereken zamanlar olacaktir. Bazen karsi taraf için, "Çok üzgünüm"
veya "Özür dilerim" demenin sekli çok önemli olabilmektedir. Yere
bakarak kelimeleri sarf etmek iyi bir baslangiç degildir; net bir sekilde
'Aslinda üzgün degilim ve dolayisi ile özrümün manasizdir" demeye
gelmektedir.
Iliskiler
Gençlerin karsi cinse karsi ilgi duyma
yaslari her geçen gün düsmektedir. Çocuklarin ilgilerinin baslama yasi ergenlikleri,
yasitlari, izledikleri programlar ve okuduklari dergilere çok baglidir. Gençlerin
hayatlarinda öyle alanlar vardir ki, bu alanlara müdahil olmaya çalismak,
yilanin deligine çomak sokmak gibidir. Iliskilerine karismak da bu alanlardan
biridir. Bu çok ince bir konu olup, çok hassasiyetle yaklasilmasi gerekir. Eger
iletisim kanallarinin açik olmasi isteniyorsa, açik fikirli olunmalidir. Sorun
ne olursa olsun, kiz arkadasin veya erkek arkadasin ne kadar uygun olup
olmadigi düsünülürken, en son yapilacak
sey kurallar koymaya baslamak ve arkadaslari bir daha görmelerini yasaklamak
olmalidir, zira büyük olasilikla tam tersi bir etki yaratacaktir.
Teknoloji çaginda yasamaktayiz; ama gençler
cep telefonlarindan gönderecekleri kisa mesajlarla iliskilerini bitirmemeleri
için ikna edilmelidir. Çevreden gelen baskiya müteakip, erkek arkadaslarindan
gelen baski ve merak, genç yaslarda seks yapmanin en büyük nedenidir. Bulug
çagi, biyolojik faktörler ile standart olduklarini düsündükleri seylere uymak
dileginin çok güçlü bir karisimini barindiran bir dönemdir.
Okulda seks egitimi alacaklardir; ama
ebeveynleri tarafindan seksin birtakim sosyal yönlerinin de söylenmesinde fayda
vardir. Arastirmalar göstermistir ki, eger ebeveynler genç yaslarda seks yapma
konusunu isteyerek ve rahatlikla tartisabiliyorlarsa, bulug çagindaki
gençlerin, ebeveynlerinin bu konudaki fikirlerini benimseme ihtimalleri daha
yüksektir.
Önemli
Gençlik Sorunlari
Çocuklar gençlik çaglarina gelene
kadar, neyin dogru, neyin yanlis oldugunu ögrenirler. Çalmanin veya yalan
söylemenin yanlis oldugunu bilirler; ancak üzücü olani, bunlari bilmeleri,
yapmayacaklari anlamina gelmemesidir. Gençlere harçlik verilmiyorsa ve çok
istedikleri bir sey alinmiyorsa, onlar gidip o mali çalabilirler. Gençler
genellikle anne babalarina tüm gerçegi söylemezler ancak yine de kendilerini
dürüst olarak görürler. Bazi çocuklar ilgi çekmek ve dikkat toplamak için
hirsizlik yaparlar. Bu tür çocuklar özgüven yetersizligi yasarlar. Az ilgi
gören çocuklarin ebeveynleri, gençlere gösterdikleri ilgi ve alakanin
miktarini kontrol etmelidirler.
Çocuklarin ebeveynlerine veya baskalarina
yalan söylemeleri fikri bile ebeveynler için nefret edilecek bir durumdur. Çocuklarinin namussuz ve sahtekâr
olmasi, her anne babanin en büyük kâbusudur. Normal olarak en dürüst gençler
bile mahremiyetlerini korumak için yalan söyleyebilirler. Eger karsi cinsten
biriyle yeni bir iliskiye girmislerse, kendilerini bir baraj dolusu soruyu cevaplamak
için hazir hissetmeyebilirler. Anne-babalar, çocuklarindan beklentilerinde
gerçekçi olmalidirlar. Gençler bir gruba dâhil olabilmek için çabalarlar.
Sadece ilginin odaginda olmak için veya özgüvenleri olmadigi için, sigara
içtikleri, uyusturucu denedikleri ve cinsel iliskide bulunduklari gibi gerçek
disi hikâyeler anlatabilirler. Aileden ve çevreden yeterince ilgi görmeyen
gençler, ilgi çekebilmek için satafatli hikâyeler ve masallar uydurma yoluna
gidebilirler.
Sigara kullanmanin zararlari hususunda
çesitli uyarilara ve sigara paketlerindeki büyük “SIGARA ÖLDÜRÜR” yazina ragmen,
gençler sigara yakmaya devam ederler. Istatistikler, sigara içenlerin üçte
birinin, sigaradan dolayi öldügü -ispat etse de-, bunun çok küçük bir etkisi
olur. Gençler bu sekilde düsünmezler, çünkü bu yaslarda, sonsuza kadar
yasadiklarina inanirlar. Kontrol edebildiklerini ve idare edebileceklerini,
bagimli olmayacaklarini düsünürler.
Gençler arasinda asiri içki tüketimi
ile ilgili gelen raporlar, alkolün de çözülmesi gereken bir sorun oldugunu
ortaya koymaktadir. Ancak alkolün etkilerini anlamayi ve makul sinirlar içinde
keyfini çikartmayi ögretmek yasaklamaktan daha dogrudur. Sigara ve seks gibi,
içki içmek ele yetiskin faaliyeti olarak görülür.
Önemsiz Gençlik Sorunlari
Genç delikanlilar bazen birbirleriyle
dövüs yaparlar. Eger birbirlerine zarar vermiyorlarsa,
kendi hallerine birakilmalidir. Ancak ilerleyen yaslarda bu huylarini
birakmis olmalari gerekir. Çocuklari devamli
bir yerlere götürmek, ebeveyn olmanin bir bölümüdür; ancak ebeveynler hep tek
yönlü olmak zorunda degildir.
Herkes az veya çok cep telefonunu
umuma açik kapali mekânlarda kullanmaktan suçludur. Eger gençler kendi cep
telefonlarini nerede ve nasil kullanmalari gerektigini ögreneceklerse, onlara
söylenmelidir. Bütün olay baskalarina karsi kibar olmaktir. Toplu tasima
araçlarinda, bir telefonun çalmasi veya birinin telefonda konusmasi,
digerlerini çok sinirlendirir. Onun için onlardan toplu tasima araçlarinda,
cep telefonlarinin zilini kapatmalari gerektigi söylenmelidir. Eger muhakkak
konusmalari gerekiyorsa, fisildayarak konusmalari ve konusma süresini asgaride
tutmalari tavsiye edilmelidir.
Gençler, özellikle görünümleri ve
vücut biçimleri ile ilgili olarak endise ve güvensizlik doludurlar. Bu yüzden kendilerine
güvenlerini kazanmalari için onlara yardimci olunmalidir.
Gençlerin günde en az dokuz saat
uyumalari gerekmektedir. Aslinda gençlerin hem yetiskinlerden, hem de çocuklardan
daha fazla uykuya ihtiyaçlari vardir; ama her ikisinden de daha az uyurlar. Uyku
sirasinda vücut, büyümeleri için gerekli olan bir hormon salgilar. Gençler uykulari
eksik kaldigi takdirde, düzgün olarak faaliyet gösteremezler.
Benzer Kitaplar
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
Fevzi BOZKURT
